Kategori: Kadın

Feryal Saygılıgil – Kainatta Bir Nokta: Nüzhet Gökdoğan (2010)

Feryal Saygılıgil, sözlü tarih yöntemiyle ortaya koyduğu ‘Kainatta Bir Nokta’da, Türkiye’de birçok kuşağın yetişmesine katkıda bulunan, astronom ve akademisyen Prof. Dr. Nüzhet Gökdoğan’ın yaşamının izini sürüyor.

2003 yılında hayata veda eden Gökdoğan’ın, Osmanlı’dan günümüze astronomi eğitimini Avrupa’da görmüş ilk astronom, Cumhuriyet Türkiye’sinin yetiştirdiği ilk fen doktoru, ilk kadın dekanı ve ilk kadın senato üyesi, ayrıca Yüksek Mühendis Mektebi’nde (Teknik Üniversite) ders veren ilk kadın öğretim üyesiydi.

Kitap, birçok ilke imza atmış Gökdoğan’ın hayatını ve çalışmalarını ayrıntılı bir şekilde ele alınıyor.

  • Künye: Feryal Saygılıgil – Kainatta Bir Nokta: Nüzhet Gökdoğan, İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, biyografi, 177 sayfa

Valeria Bryson – Feminist Politika Teorisi (2019)

“Feminist” terimi, kadınların erkeklerle eşit yasal ve politik haklara sahip olmasının desteklenmesi anlamıyla İngilizcede ilk kez 1880 yılında kullanıldı.

Valeria Bryson’ın bu kapsamlı çalışması ise, feminist düşüncenin zengin mirasını, Orta Çağ’da kadınların değerini belirtmek için genellikle dini geleneklere dayanan yaklaşımdan eşit haklara ilişkin seküler liberal fikirlerin ortaya çıktığı 17. yüzyıla ve oradan da 21. yüzyıldaki zengin feminist teoriye uzanarak izliyor.

Kitapta, kronolojik bir sırayla ele alınan kimi konular şöyle:

  • Feminist düşüncenin ilk yılları,
  • yüzyılın ortalarında ana akım feminizm,
  • Marx ve Engels’in katkıları,
  • Oy hakkı ve sonrası (1880‐1939) ana akım feminizm,
  • Britanya ve Amerika’da sosyalist feminizm,
  • Rusya’da Marksist feminizm,
  • İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra feminizm.
  • Almanya’da Marksist feminizm,
  • 1960’lardan itibaren gelişen feminizm ve eşit haklar hareketi,
  • Radikal feminizm ve patriarka kavramı,
  • 1960’lardan itibaren Marksist ve sosyalist feminizmin gelişimi,
  • Siyah ve postmodern feminizm,
  • Ve 21. yüzyılda feminist teori…

Bu çalışmayı, feminizmin tarihinde öne çıkan aktörleri ve bir bütün olarak feminist hareketin kaydettiği gelişimi daha yakından bilmek isteyen okurlara şiddetle tavsiye ediyoruz.

  • Künye: Valeria Bryson – Feminist Politika Teorisi, çeviren: Aylin Gülaşık, Phoenix Yayınevi, feminizm, 463 sayfa, 2019

Arif Tekin – Kur’an’da Kadın ve Hz. Muhammed’in Hanımları (2010)

Arif Tekin ‘Kur’an’da Kadın ve Hz. Muhammed’in Hanımları’nda, İslam kaynaklarından ve Hz. Muhammed, halifeler ve sahabelerin evlilik yaşamından hareketle, İslam’ın ilk dönemlerinde kadın-erkek ilişkilerini irdeliyor.

Kitapta ilk olarak, teorik bilgiler ağırlıkta olacak şekilde, Kur’an ve hadislerinde kadın konusu inceleniyor.

Tekin ardından, pratik bilgiler ekseninde Hz. Muhammed’in kadınlarını ve başta dört halife olmak üzere, cennetle müjdelenen on seçkin sahabinin kadınlarla ilişkilerini kapsamlı bir şekilde ele alıyor ve böylece, İslam’da kadın-erkek ilişkilerinin düzenlenişi ve sosyal hayatta kadının yeri konusunda kapsamlı bir çalışmaya imza atıyor.

  • Künye: Arif Tekin – Kur’an’da Kadın ve Hz. Muhammed’in Hanımları, Berfin Yayınları, din, 294 sayfa

Fuzuli Bayat – Türk Kültüründe Kadın Şaman (2010)

Fuzuli Bayat ‘Türk Kültüründe Kadın Şaman’da, farklı coğrafyalarda kadın şamanlığının izlerini sürüyor.

Türk kültüründe ağırlıklı bir yer işgal etmesine rağmen, şu ana kadar kadın şamanlığı hakkında kayda değer bir araştırma yapılmadığını söyleyen Bayat, bunun bir sebebinin kadın şamanların erkek şamanlara göre daha az olması, ikinci sebebinin ise, toplumsal yaşamda kadın şamanların işlevlerinin çok aza indirgenmesi olduğunu belirtiyor.

Kitapta, kadın şamanlığının geçirmiş olduğu evreler, şamanlıkta cinsiyet değiştirme, kadın şamanların işlevleri, tanrılaştırılmış kadın şamanlar hakkında mitolojik ve destansı bilgiler ile günümüzde kadın şamanlık kurumu gibi konular irdeleniyor.

  • Künye: Fuzuli Bayat – Türk Kültüründe Kadın Şaman, Ötüken Yayınları, kadın, 187 sayfa

Serpil Çakır – Erkek Kulübünde Siyaset (2019)

  • Kadınlar yurttaşlık haklarından nasıl dışlandılar?
  • Bu dışlanmayla nasıl mücadele ettiler?
  • Oy haklarını nasıl elde ettiler?
  • Parlamentolara ne zaman girdiler?
  • Bugünkü oranlar nedir?
  • Dünya ortalamasında kadınların bu kurumdaki temsili nasıl?
  • Bu oranı artıran nedenler neler?
  • Türkiye’de bu oran neden az?
  • Bunda hangi faktörler etken?
  • Devlet ve hükümet politikaları, siyasal partiler, kadın hareketi nasıl rol oynuyor?
  • Türkiye’de vekil kadınların meclise geliş süreci nasıl?
  • Siyasette hangi sorunlarla karşılaştılar, karşılaşıyorlar ve bunlarla nasıl baş ediyorlar?

Serpil Çakır’ın genişletilmiş bir baskıyla yeniden raflardaki yerini alan bu çalışması, yukarıdaki tüm sorulara yanıt veren, bu alanda çalışan her okurun kitaplığında bulunması gereken bir eser.

‘Erkek Kulübünde Siyaset’, siyaset kuramında kadın ve yurttaşlıktan Türkiye’de kadın ve siyaset çalışmalarına, Dünyada ve Türkiye’de kadınların oy hakkı hareketinden Türkiye’de cinsiyet rejimine ve parlamentodaki kadınların deneyimlerine pek çok konu ele alınıyor.

Bilhassa Türkiyeli kadınların parlamentodaki deneyimlerini sözlü tarih yaklaşımıyla ortaya koymasıyla büyük önem arz eden çalışma, böylece kadınların siyasetle ilişkisini, bu alanda maruz kaldıkları cinsiyet ayrımcılığını onların deneyimleri üzerinden veriyor.

  • Künye: Serpil Çakır – Erkek Kulübünde Siyaset, Sel Yayıncılık, siyaset, 448 sayfa, 2019

Margaret Randall – Küba’da Kadınlar (2010)

Margaret Randall ‘Küba’da Kadınlar’da, ülkede devrimin gerçekleştirilmesinden sonraki yirmi yıllık süreçte, değişen ve dönüşen Kübalı kadınların ayrıntılı bir görüntüsünü veriyor.

Neredeyse bütün Küba’yı dolaşan Randall, kırsal bölgelerdeki, fabrikalardaki, okullardaki kadınlarla görüşmüş ve onlar için 1959’dan önceki yaşamın nasıl olduğunu, devrimin ne değişiklikler getirdiğini ve devrimden sonra hangi çelişkilerin kaldığını araştırmış.

Sosyalizmle feminizmin birbirine gereksinimi olduğunu söyleyen yazar, Kübalı kadınlar bağlamında cinsiyetçiliğe karşı savaşımı; değişen köylü kadınları; eksiksiz ve parasız çocuk doğurma hakkını; ailenin gelişimini ve sanatçı kadınları anlatıyor.

  • Künye: Margaret Randall – Küba’da Kadınlar, çeviren: R. Şen Süer, Akademi Yayın, kadın, 125 sayfa

Kolektif – İslami Feminizm (2019)

Ne İsa’ya ne de Musa’ya yaranabilmiş İslami feminizme, hem muhafazakârlar hem de seküler kesim şüpheyle yaklaşır.

İki kesimin bu şüphesinin merkezinde ise, onlara göre İslami feminizmin tezatlık içeren bir yaklaşım oluşudur.

Kadri Yıldırım’ın derlediği bu nitelikli çalışma da, Batılı seküler feminist akımlar nezdinde yeterince “yeterince feminist” bulunmayan, gelenekçi Müslümanlar nezdinde de “yeterince İslami” bulunmayan İslami feminizmin dinamiklerine ve güncel durumuna ışık tutmasıyla önemli.

Kitapta yer alan metinler, feminizmin, bugün Müslüman toplumlarda kadının pratik sahada sosyal ve insani açıdan maruz kaldığı baskılara karşı, başka bir deyişle Müslüman kadını kuşatan kadın karşıtı eril zihniyete eleştirel bir tepki olarak ortaya çıktığı tespitinden hareket ediyor.

Çeşitli ülkelerden, görüşleriyle ılımlı ya da radikal olarak sıfatlanabilecek, kırka yakın öncü sayılan İslami feministin çalışma ve araştırmalarının derlenmesinden oluşan kitap, ağırlıklı olarak Arapça veya Arapçaya çevrilmiş, az bir kısmı da Farsça ve İngilizce metinler barındırıyor.

Kadının itibarını sarsan tefsir, fıkhi uygulamalar ve hurafe hadislere odaklanan ve bu alanlarda bolca örnek içeren eser; özellikle gelenekçi Müslümanlar ile sekülerler arasındaki tartışmaların merkezini oluşturan “çokeşlilik”, “cariyelik”, “erkeğin kadın üzerindeki egemenliği”, “şahitlik”, “boşanma hakkı”, “miras” gibi sosyal hayatın ve hukukun konusu olan kavramları Kur’an ve Sahih Sünnet ışığında irdeliyor, bunun sonucu olarak da yanlış yorum ve uygulamaları eleştiriyor.

Tarih sahnesine 20. yüzyılın sonlarında çıkan İslami Feminizm, henüz Türkiye’de yeni sayılsa da, kuramın düşünsel ve toplumsal kökenleri hakkında aydınlanmak için çok iyi bir kaynak.

Kitap, İslami feminizmin ortaya çıkışı, İslami feminizmin getirdiği yeni yaklaşımlar ve İslami feminizmin belli başlı reform taleplerini açıklamasıyla önemli.

  • Künye: Kolektif – Kabul ile Red Arasında İslami Feminizm, derleyen: Kadri Yıldırım, Avesta Yayınları, feminizm, 392 sayfa, 2019

Assata Shakur – Assata: Bir Otobiyografi (2019)

Amerikan siyah özgürlük hareketinin simge isimlerinden olan aktivist Assata Shakur, FBI’ın en çok aradığı kadınlardan.

1979’da cezaevinden kaçtıktan sonra Küba hükümetinin kendisine siyasi sığınma hakkı tanıdığı Shakur, o tarihten beri bir firari olarak yaşıyor.

Shakur’un 1970’lerdeki fotoğrafı, siyah özgürlük hareketinin terörizmi teşvik ettiğine ilişkin görsel bir kanıt olarak FBI’ın aranıyor posterlerinde ve popüler medyada yer almıştı.

Devlet düşmanı varsayılan siyah militanlar, kapitalist demokrasiye karşı komünist bir meydan okumayla ilişkilendiriliyordu.

Assata’nın çok uzun süren aranması süreci boyunca bu denli şeytanlaştırılması, bugün birçoğu hâlâ cezaevinde olan çok sayıda siyasal aktivistin toplu hapis cezasının da mazereti olarak kullanıldı.

İşte Shakur’un bu otobiyografisi, hayatının inişli çıkışlı yıllarını ilk ağızdan anlattığı gibi, Amerikan siyah özgürlük hareketinin dinamiklerine ışık tutmasıyla çok önemli bir tanıklık.

Shakur burada, 1970’li yıllarda siyah özgürlük hareketi içinde yer alışını, bu süreçte tanık olduklarını, Nixon’lı karabasan yılları, cezaevinde geçirdiği dönemi, cezaevinden kaçışını, Küba’ya yerleşme kararını ve bütün bu yaşananlardan edindiği deneyimleri bizimle paylaşıyor.

  • Künye: Assata Shakur – Assata: Bir Otobiyografi, çeviren: Ece Kıvılcım Karabacak, Ayrıntı Yayınları, otobiyografi, 384 sayfa, 2019

Selma James – Cinsiyet, Irk, Sınıf (2010)

‘Cinsiyet, Irk, Sınıf’, düşünür ve yazar Selma James’in 1953-2005 yılları arasında kaleme aldığı yazıları barındıran bir seçki.

Kadın hareketinin her zaman gündeminde olan “kadın emeğinin görünür kılınması” tespitinin, yalnızca ev içi emek kapsamında değil, kadınların bakım işlerinden, aktivist örgütlenmelerdeki emeklerine kadar geniş bir çerçevede ele alınması, James’in metinlerindeki önemli yeniliklerden biri olarak dikkat çekiyor.

Ev içi emek, seks işçiliği, göçmenlik, annelik ve yoksulluk, yazarın “kadın emeği” yelpazesinde ele aldığı konulardan birkaçı.

  • Künye: Selma James – Cinsiyet, Irk, Sınıf: Kadınlardan Yeni Bir Perspektif, çeviren: Ayten Sönmez, Nilgün Ilgıcıoğlu ve Sezin Gündoğan, Bgst Yayınları, kadın, 370 sayfa

Firdevs Canbaz Yumuşak – Fatma Aliye (2010)

Firdevs Canbaz Yumuşak bu çalışmasında, Tanzimat ile birlikte Osmanlı toplumunda tartışma konularından biri olan kadının ve kadın sorununun, Fatma Aliye tarafından nasıl ele alındığını inceleyerek yazarın kadın sorununa yaklaşımını ortaya koyuyor.

Bunun için Fatma Aliye’nin romanları, incelemeleri ve makalelerini inceleyen Yumuşak, Fatma Aliye’nin Osmanlı’da feminizmin öncülüğünü yaptığına dair hükmün sorunlu olduğunu savunuyor.

Fatma Aliye’nin hemen bütün çözüm önerileri ve referanslarının İslami kaynaklı olduğunu söyleyen Yumuşak, O’nun Avrupai anlamda bir feminist olmadığını, muhafazakâr Müslüman bir duruşa sahip olduğunu iddia ediyor.

  • Künye: Firdevs Canbaz Yumuşak – Fatma Aliye: Fatma Aliye’nin Eserlerinde Kadın Sorunu, Timaş Yayınları, inceleme, 192 sayfa