Robert Bernasconi – Dipnotski

Robert Bernasconi – Levinas Okumaları (2022)

Emmanuel Levinas’ın Batı felsefi geleneğine yönelik kışkırtıcı ve radikal meydan okuması üzerine usta işi bir analiz.

Robert Bernasconi, Levinas felsefesinin ana izleklerini çok yönlü bir bakışla aydınlatıyor.

Levinas’ın etik ve politik evrenine sıkı bir giriş olarak okunabilecek kitap, Levinas’ın sonsuz sorumluluk, yersiz yurtsuzlaşma, şüphe etiği anlayışı gibi temel konularını aydınlatıyor.

Levinas için etik, ne bir başlangıç noktası ne de amaçladığı bir varış yeridir, felsefi keşif yolculuğunun kendisinde son bulduğu şeydir.

O izlenecek kurallar dizisi veya idealler ileri sürmez.

Örneğin ona göre vicdan başkasının yüzüyle biçimlenir ve etiğin görevi vicdanı rahatlatmak değil, rahatsız etmektir.

“Öldürmeyeceksin!” aynı zamanda “komşunun yaşamasını sağla” demektir.

Ötekini tanımak ise bir “açlığı” tanımaktır.

Kısacası onun görevi bir etik inşa etmek değil, etiğin anlamını bulmaktır.

Levinas, iki dünya savaşını, faşizmi ve Auschwitz’i engelleyememiş demokratik kurumların kırılganlığını görmüştü.

Bu nedenledir ki, onun etiği aynı zamanda politik içerimlerle doludur.

Levinas yalnızca mazlumların felsefesini yazmakla kalmamış, felsefeyi mazlumların yazabileceği ve onların bütünüyle anlayabileceği bir alana taşımıştır.

Zeynep Direk’in editörlüğünü yaptığı çalışma, Bernasconi’nin Türkçe baskıya özel önsözü ile sunuluyor.

Künye: Robert Bernasconi – Levinas Okumaları, editör: Zeynep Direk, çeviren: Özkan Gözel, Rüya Kalıntaş ve Çiğdem Yazıcı, Fol Kitap, felsefe, 272 sayfa, 2022

Robert Bernasconi – Irk Kavramını Kim İcat Etti? (2020)

Irk sorusu felsefe tarihinde kendine nasıl yer buldu?

Robert Bernasconi’nin yeni baskısıyla raflardaki yerini alan bu kitabı, uzun bir süre görmezden gelindi, bunun asıl sebebi ise, Kant, Hegel, Herder gibi filozofların felsefelerindeki ırkçı fikirleri veya örneğin John Locke gibi bir düşünürün köle ticaretine müdahil olduğunu ve felsefesinde bunu hiçbir şekilde sorun olarak görmediğini gözler önüne seriyor.

Kitapta, Hegel’in ırkçı fikirlere sahip olması, kendisinin Afrika’yla ilgili görüşleri bağlamında ele alınıyor.

Bernasconi, Hegel’in Afrika’yı nasıl gördüğünü, kullandığı seyahatnamelerde anlatılan tecrübeleri nasıl Afrikalıların aleyhine çarpıtıp abartarak, onları dünya kültürünün tarihsel gelişimine hiçbir olumlu katkıda bulunmamış halklar konumunda bıraktığını anlatıyor.

Bernasconi, kitaba adını veren makalesinde ise, uzun yıllar ırkçılığı beslemiş, ırkın bilimsel bir gerçeklik olduğu savının ortaya çıkma sürecini irdeliyor ve bu süreci bizzat Kant’ın başlattığını savunuyor.

Felsefenin “Batı uygarlığı”nın temel çelişkilerini sergilediği bir alan olduğunu söyleyen Bernasconi’nin çalışması, tarihin önde gelen Batılı düşünürlerinde ırk fikrinin izlerini takip ederek ırkçılık ve köleciliği sömürgecilik pratikleriyle ilişkilendiren ve böylece felsefenin masumiyetini de sorgulayan çığır açıcı bir çalışma.

Künye: Robert Bernasconi – Irk Kavramını Kim İcat Etti?: Felsefi Düşüncede Irk ve Irkçılık, çeviren: Zeynep Direk, İsmail Esiner, Tendü Meriç ve Nazlı Ökten, Metis Yayınları, felsefe, 192 sayfa, 2020

Sinan Özbek – Irkçılık (2012)

IRKÇILIK, Sinan Özbek, Notos Kitap, inceleme, 165 sayfa

Sinan Özbek elimizdeki nitelikli çalışmasında, tarihsel bir perspektifle ırkçılık sorununu irdeliyor. Özbek, Irk kavramı ve kuramları, Antik Yunan ve Mısır’da ırk konusu, Antisemitizm, ırkçılığın tarihsel ve ekonomik kökleri, ırkçılığın ekonomi politiği, ırkçılık ve heterofobi, ırkçılık ve cinsiyetçilik, kadın ve ırkçılık, ırkçılık ve milliyetçilik ve kültürler arasındaki farklılığa dayanarak temellendirilen “yeni ırkçılık” gibi muhtelif konulara odaklanırken, Robert Bernasconi, Michel Foucault, Frantz Fanon, Claude Lévi-Straus ve Immanuel Wallerstein gibi, alana katkıda bulunmuş isimlerin düşüncelerini de tartışıyor.

Robert Bernasconi – Levinas Okumaları (2011)

LEVINAS OKUMALARI, Robert Bernasconi, editör: Zeynep Direk, Pinhan Yayıncılık, felsefe, 277 sayfa

Robert Bernasconi, Levinas, Heidegger, Sartre ve Derrida gibi filozoflarla ilgili yaptığı çalışmalarla bilinen bir isim. Prof. Dr. Zeynep Direk’in yetkin çevirisiyle Türkçeye kazandırılan elimizdeki kitap da, Bernasconi’nin etik düşünürü Levinas’a odaklanan on iki makalesinden oluşuyor. Yazar burada, şüphe etiği, etik ve politik olanın kesişimi, Levinas ve ötekilik politikası, Levinas ve varoluş mücadelesi ve Levinas’ın aşkınlık anlayışı gibi konuları yorumluyor. Yeni bir kimlik politikası bağlamında Sartre ve Levinas’ı da karşılaştıran Bernasconi, Levinasçı etiğe yöneltilen belli başlı eleştirilere de kendi cephesinden katkı sunuyor.