Etiket: Zeynep Direk

Robert Bernasconi – Levinas Okumaları (2022)

Emmanuel Levinas’ın Batı felsefi geleneğine yönelik kışkırtıcı ve radikal meydan okuması üzerine usta işi bir analiz.

Robert Bernasconi, Levinas felsefesinin ana izleklerini çok yönlü bir bakışla aydınlatıyor.

Levinas’ın etik ve politik evrenine sıkı bir giriş olarak okunabilecek kitap, Levinas’ın sonsuz sorumluluk, yersiz yurtsuzlaşma, şüphe etiği anlayışı gibi temel konularını aydınlatıyor.

Levinas için etik, ne bir başlangıç noktası ne de amaçladığı bir varış yeridir, felsefi keşif yolculuğunun kendisinde son bulduğu şeydir.

O izlenecek kurallar dizisi veya idealler ileri sürmez.

Örneğin ona göre vicdan başkasının yüzüyle biçimlenir ve etiğin görevi vicdanı rahatlatmak değil, rahatsız etmektir.

“Öldürmeyeceksin!” aynı zamanda “komşunun yaşamasını sağla” demektir.

Ötekini tanımak ise bir “açlığı” tanımaktır.

Kısacası onun görevi bir etik inşa etmek değil, etiğin anlamını bulmaktır.

Levinas, iki dünya savaşını, faşizmi ve Auschwitz’i engelleyememiş demokratik kurumların kırılganlığını görmüştü.

Bu nedenledir ki, onun etiği aynı zamanda politik içerimlerle doludur.

Levinas yalnızca mazlumların felsefesini yazmakla kalmamış, felsefeyi mazlumların yazabileceği ve onların bütünüyle anlayabileceği bir alana taşımıştır.

Zeynep Direk’in editörlüğünü yaptığı çalışma, Bernasconi’nin Türkçe baskıya özel önsözü ile sunuluyor.

  • Künye: Robert Bernasconi – Levinas Okumaları, editör: Zeynep Direk, çeviren: Özkan Gözel, Rüya Kalıntaş ve Çiğdem Yazıcı, Fol Kitap, felsefe, 272 sayfa, 2022

Kate Manne – Otur Kızım (2021)

Cinsiyetçilikten farklı olan kadın düşmanlığı tam olarak nasıl işler?

Ahlak felsefesi profesörü Kate Manne, hem kadın düşmanlığının nasıl sinsi yollarla harekete geçtiğini hem de kadın düşmanlığıyla nasıl savaşabileceğimizi açıklıyor.

Kadın düşmanlığının mekanizmalarının ve yöntemlerinin çok fırsatçı ve çok çeşitli olduğunu belirten Manne, bu düşmanlıkla kız çocukları ve kadınların bulundukları kademeden aşağı indirilip ondan mahrum edildiklerini belirtiyor.

Kadın düşmanlığının tepeden bakarak, ahlakçılık yaparak, suçlayarak, cezalandırarak, sessizleştirerek, alaya alarak, dalga geçerek, cinselleştirerek, küçülterek, karikatürleştirerek, sömürerek ve daha pek çok yolla yapıldığını ortaya koyan yazar, bununla nasıl mücadele edebileceğimizi de anlatıyor.

  • Künye: Kate Manne – Otur Kızım: Kadın Düşmanlığının Mantığı, çeviren: Zeynep Direk ve Ata Mert Binicioğulları, Alfa Yayınları, feminizm, 400 sayfa, 2021

Zeynep Direk – Çağdaş Kıta Felsefesi (2021)

Yirminci yüzyıl Kıta Avrupa felsefesinin başlıca aktörleri, ana güzergâhları, önemli kavramları ve savları hakkında çok iyi bir giriş.

Zeynep Direk’in güncellenmiş ve genişletilmiş bir baskıyla yeniden okurun karşısına çıkan kitabı, özellikle alanın temel metinleriyle ilişki kurmak isteyen okurların işini kolaylaştıracak türden.

2000’li yıllardan bu yana Kıta Avrupa felsefesi dersleri veren Direk’in çalışması, çağdaş felsefe okumak isteyen ve Bergson, Husserl, Heidegger, Arendt, Sartre, Simone de Beauvoir, Merleau-Ponty, Levinas, Derrida ve Deleuze gibi düşünürlerle tanışmak ve felsefi bir ilişki kurmak isteyen okurlara faydalı olacaktır.

  • Künye: Zeynep Direk – Çağdaş Kıta Felsefesi: Bergson’dan Derrida’ya, Fol Kitap, felsefe, 304 sayfa, 2021

Jacques Derrida – Platon’un Eczanesi (2016)

Platon’un Phaedros adlı diyaloğunu ören yapısal çerçeveyi irdeleyen bir metin.

Bunu ortaya koymak için özgün yöntemi dekonstrüksiyona başvuran Derrida’ya göre Platon kökeni ve ereği ararken aynı zamanda değerler ve kavramlar da yaratır.

Kitap, Derridacı bir bakışla hakikat ve değer sorunsalı üzerine yeniden düşünmek için iyi bir fırsat.

  • Künye: Jacques Derrida – Platon’un Eczanesi, çeviren: Zeynep Direk, Alfa Yayınları

Kolektif – Cinsiyeti Yazmak (2016)

Cinsiyet, toplumsal cinsiyet ve cinselliğin siyasi, toplumsal ve tarihsel sorunlarla bağlantılarını tartışan, pek çok akademisyen ve yazarın katkıda bulunduğu bir çalışma.

Kitap, hem felsefi olarak güncel feminist yazının sorunlarını irdelemesi hem de bunların, antropoloji, edebiyat ve sanattaki izdüşümleri üzerine düşünmesiyle önemli.

‘Cinsiyetli Olmak: Sosyal Bilimlere Feminist Bakışlar’ adlı çalışmanın devamı niteliğindeki kitap, toplumsal cinsiyet ve cinselliğin toplumsal ve tarihsel sorunlarla bağlantılarını ayrıntılı bir şekilde tespit etmesiyle büyük önem arz ediyor.

Kitaba makaleleriyle katkıda bulunan isimler ise şöyle: Ege Selin İşlekel, Halide Velioğlu, Çiğdem Yazıcı, Zeynep Köylü, İmge Oranlı, Zeynep Gemuhluoğlu, Elif E. Akşit, Zeynep Talay, Zeynep Direk, Fulden İbrahimhakkıoğlu, Nazlı Pektaş ve Riitta Cankoçak.

  • Künye: Kolektif – Cinsiyeti Yazmak, yayına hazırlayan: Zeynep Direk, Yapı Kredi Yayınları

Kolektif – Şiddetin Eleştirisi Üzerine (2010)

Hatırlanacaktır, Metis yayınlarından daha önce çıkan ‘Demokrasi Ne Âlemde?’, önemli düşünürlerin, demokrasinin tarihte ve günümüzde taşıdığı imkânları ve tuzakları irdeleyen yazılarını bir araya getiriyordu.

Dizinin ikinci kitabı olan ve adını Walter Benjamin’in aynı adlı bir yazısından alan ‘Şiddetin Eleştirisi Üzerine’ ise, devlet şiddetinin yanı sıra, yasa koymanın barındırdığı şiddeti, şiddet sarmalının nasıl kırılacağı ve şiddetin tahakkümle bağlantısı konularını tartışıyor.

Kitaba yazılarıyla katılan isimler şöyle: Walter Benjamin, Jacques Derrida, Werner Hamacher, Giorgio Agamben, Robert Cover, Zeynep Direk ve Aykut Çelebi.

  • Künye: Kolektif – Şiddetin Eleştirisi Üzerine, hazırlayan: Aykut Çelebi, Metis Yayınları, siyaset, 323 sayfa

Robert Bernasconi – Irk Kavramını Kim İcat Etti? (2020)

Irk sorusu felsefe tarihinde kendine nasıl yer buldu?

Robert Bernasconi’nin yeni baskısıyla raflardaki yerini alan bu kitabı, uzun bir süre görmezden gelindi, bunun asıl sebebi ise,  Kant, Hegel, Herder gibi filozofların felsefelerindeki ırkçı fikirleri veya örneğin John Locke gibi bir düşünürün köle ticaretine müdahil olduğunu ve felsefesinde bunu hiçbir şekilde sorun olarak görmediğini gözler önüne seriyor.

Kitapta, Hegel’in ırkçı fikirlere sahip olması, kendisinin Afrika’yla ilgili görüşleri bağlamında ele alınıyor.

Bernasconi, Hegel’in Afrika’yı nasıl gördüğünü, kullandığı seyahatnamelerde anlatılan tecrübeleri nasıl Afrikalıların aleyhine çarpıtıp abartarak, onları dünya kültürünün tarihsel gelişimine hiçbir olumlu katkıda bulunmamış halklar konumunda bıraktığını anlatıyor.

Bernasconi, kitaba adını veren makalesinde ise, uzun yıllar ırkçılığı beslemiş, ırkın bilimsel bir gerçeklik olduğu savının ortaya çıkma sürecini irdeliyor ve bu süreci bizzat Kant’ın başlattığını savunuyor.

Felsefenin “Batı uygarlığı”nın temel çelişkilerini sergilediği bir alan olduğunu söyleyen Bernasconi’nin çalışması, tarihin önde gelen Batılı düşünürlerinde ırk fikrinin izlerini takip ederek ırkçılık ve köleciliği sömürgecilik pratikleriyle ilişkilendiren ve böylece felsefenin masumiyetini de sorgulayan çığır açıcı bir çalışma.

  • Künye: Robert Bernasconi – Irk Kavramını Kim İcat Etti?: Felsefi Düşüncede Irk ve Irkçılık, çeviren: Zeynep Direk, İsmail Esiner, Tendü Meriç ve Nazlı Ökten, Metis Yayınları, felsefe, 192 sayfa, 2020

Kolektif – Çağdaş Fransız Düşüncesi (2016)

Sartre’dan Deleuze’a, Lacan’dan Derrida’ya, Jean-Luc Nancy’den Levinas’a, 2. Dünya Savaşı’ndan sonra Fransa’da ortaya çıkmış düşünceleri bütünlüklü bir bakışla ele alan makaleler.

Rahat okunabilir olmalarıyla öne çıkan bu makaleler, felsefeyle ilgilenen her seviyeden okura hitap etmekte.

  • Künye: Kolektif – Çağdaş Fransız Düşüncesi, derleyen: Zeynep Direk ve Refik Güremen, Minör Yayınları

Kolektif – Skolastik Fantazya (2015)

Bu kitapta, mit, masal ve fantazyaları, popüler kültür bağlamında eleştirel bir gözle irdeleyen makaleler yer alıyor.

Andersen’in ünlü Çirkin Ördek Yavrusu‘nda narsisistik boyut, Bremen Mızıkacıları ile kapitalist sistemin işleyişi arasındaki ilişki, Küçük Kara Balık ve toplumun bireyi birörnek yaşamaya zorlayışı, Uyuyan Güzel ya da uyutulan kadınlar üstüne, Hansel ve Gretel’de ev içi tekinsizlik, Küçük Prens’te değer salgınına tepki, Ateşböceği ile Karınca’da emeğin çarpıtılması ve Ezop Masalları’nda erdemli yaşamın antik tesellisi, bu makalelerde tartışılan kimi konular.

Kitaba makaleleriyle katılan isimler ise şöyle: Zeynep Direk, Delal İpek, Nazmiye Kete Tepe, Şeyma Bilginer Erdoğan, Melek Özlem Sezer, Hande Öğüt, Sıdıka Yılmaz, Menekşe Toprak, Fahrünnisa Bakırcı, Yasemin Kılınçarslan, Özgür İpek, Deniz Akın, Ayşe Bilginer, Tahsin Emre Fırat, Mehmet Naci Önal, Asiye Ata, Bahar Balcı, Hüseyin Köse, Gülhanım Küçükalkan, Yurdagül Bezirgân Arar, Zeynep Baki, Zeynep Zelal Dağ ve Beyler Yetkiner.

  • Künye: Kolektif – Skolastik Fantazya, derleyen: Hüseyin Köse, Ayrıntı Yayınları

Kolektif – Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları (2018)

Kitabın ilk baskısındaki kapak tasarımı. Güncel kapak, yazının sonundadır.

 

İlk olarak 2010’da yayınlanmış ‘Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları’, aynı adla düzenlenen bir konferansa sunulan bildirilerin bir kısmı ile konferansa sunulmamış farklı çalışmalardan oluşuyor.

Toplumsal cinsiyet olgusunu hukuktan felsefeye, sosyolojiden ekonomiye farklı disiplinlerin bakış açılarıyla inceleyen makaleleri bir araya getiren kitabın, çarpıcı bilgi ve belgeler barındırmasıyla dikkat çektiğini söyleyebiliriz.

Kitapta,

  • Türkiye’de kadın ve eğitim
  • Felsefenin kadına bakışı,
  • Simone de Beauvoir’e göre abjeksiyon ve eros etiği,
  • İkinci dalga Fransız feminizmi,
  • Osmanlı kadın hareketi,
  • Bir yeni sosyal hareket olarak Türkiye’de 1980 sonrası feminist hareket,
  • 2000’li yıllarda kadın kotası tartışmaları,
  • Uluslararası insan hakları hukuku merceğinden kadının siyasal hayata katılımı ve bazı kota uygulamaları,
  • Kadınların mekânsal davranışlarının siyasal niteliği,
  • CEDAW örneği bağlamında Kadınların insan haklarında ulusalüstü standartlar ve denetim,
  • Anayasa’da kadın sorunsalı,
  • Ceza Muhakemesi hukukunda müdahillik ve suçtan zarar gören kavramı,
  • Yargıtay kararları bağlamında, medeni hukukta kadının cinsel ve ekonomik kimliği,
  • İstihdamda cinsiyetler arası eşitlik ve iş mevzuatında yapılması gereken değişiklikler,
  • Eğitimde toplumsal cinsiyet eşitsizliği,
  • Türkiye’de kırsal kadının toplumsal konumu,
  • Novamed grevi bağlamında küresel sermayeye karşı küresel kadın dayanışması,
  • Sosyal politika reformu çerçevesinde kadınlar ve vatandaşlık,
  • Ve Türkiye’de fuhuş sektöründe çalışan göçmen kadınların çalışma koşulları gibi önemli konular tartışılıyor.

Çalışmaya makaleleriyle katkıda bulunan isimler ise şöyle: Çiğdem Kağıtçıbaşı, Zeynep Direk, Hülya Durudoğan, Serpil Çakır, Feyda Sayan Cengiz, Ayşe Güneş-Ayata, Özlem Gölgelioğlu, Zeynep Oya Usal, Elif Ekin Akşit, Feride Acar, Fatoş Gökşen, Deniz Yükseker, Bertil Emrah Oder, Nur Centel, Filiz Kerestecioğlu, Kadriye Bakırcı, Bruce H. Rankin, Işık A. Aytaç, Ayşe Gündüz Hoşgör, Ayça Kurtoğlu, Tore Fougner, Azer Kılıç ve Aslıcan Kalfa.

  • Künye: Kolektif – Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları: Eşitsizlikler Mücadeleler Kazanımlar, derleyen: Hülya Şimga, Fatoş Gökşen, Bertil Emrah Oder ve Deniz Yükseker, Koç Üniversitesi Yayınları, toplumsal cinsiyet çalışmaları, 360 sayfa, 2018