Etiket: Ali Karatay

Steven Nadler, Lawrence Shapiro – İyi İnsanlar Kötü Düşününce (2025)

Steven Nadler ve Lawrence Shapiro’nun bu eseri, insanların yanlış düşünce biçimlerine nasıl kapıldığını ve felsefenin bu tuzaklardan çıkışta nasıl yol gösterebileceğini inceliyor. Yazarlar, günümüzde bilgi bolluğu içinde doğru ile yanlışı ayırt etmenin zorlaştığını, özellikle de sosyal medyanın yanlış bilgiyi hızla yayarak düşünsel hataları pekiştirdiğini vurguluyor. Bu durumun yalnızca bireysel değil, toplumsal sonuçlar da doğurduğunu belirtiyorlar. ‘İyi İnsanlar Kötü Düşününce: Felsefe Bizi Kendimizden Nasıl Korur?’ (‘When Bad Thinking Happens to Good People: How Philosophy Can Save Us from Ourselves’), yanlış düşünmenin psikolojik kökenlerini açıklarken, inançlarımızı körü körüne savunma eğiliminin nasıl oluştuğunu da ele alıyor.

Nadler ve Shapiro, yanlış akıl yürütme türlerini mantıksal safsatalar ve bilişsel önyargılar üzerinden örneklendiriyor. Kendi görüşlerimizi doğrulayan bilgileri seçme, karşıt kanıtları görmezden gelme veya karmaşık sorunları basite indirgeme gibi eğilimler, düşünce kalitemizi zayıflatıyor. Yazarlar, bu zihinsel tuzakların farkına varmanın felsefi düşünme becerilerini geliştirmekle mümkün olduğunu savunuyor. Felsefe, eleştirel sorgulamayı, mantıklı argüman kurmayı ve kanıta dayalı inançlar geliştirmeyi öğretiyor.

Kitapta ayrıca, Sokrates’ten Kant’a uzanan düşünürlerin yöntemleri, günümüzün bilgi karmaşasında yol gösterici araçlar olarak sunuluyor. Yazarlar, “doğruyu aramak” ile “haklı çıkmak” arasındaki farkı netleştiriyor ve okuru fikirlere açık, kendi varsayımlarını sorgulayan bir zihin yapısına davet ediyor. Sonuç olarak, felsefi düşünmenin yalnızca akademik bir uğraş değil, yanlış bilgiden korunmak ve daha sağlıklı toplumsal tartışmalar yaratmak için yaşamsal bir beceri olduğu mesajını veriyor.

  • Künye: Steven Nadler, Lawrence Shapiro – İyi İnsanlar Kötü Düşününce: Felsefe Bizi Kendimizden Nasıl Korur?, çeviren: Ali Karatay, Yapı Kredi Yayınları, felsefe, 208 sayfa, 2025

Grace Blakeley – Vahşi Kapitalizm (2025)

Grace Blakeley, ‘Vahşi Kapitalizm’ adlı kitabında, kapitalizmin günümüzde nasıl çürümüş bir sisteme dönüştüğünü sistematik biçimde ortaya koyuyor. Yazar, küresel düzeyde şirketlerin sadece ekonomik değil, aynı zamanda siyasi gücü de nasıl ele geçirdiğini tarihsel ve güncel örneklerle açıklıyor. Kitapta özellikle 2008 krizi sonrasında şirketlerin kurtarılma biçimleri, kamu kaynaklarının özel şirketlerin zararlarını karşılamak için nasıl kullanıldığı ve bu durumun demokrasiye nasıl zarar verdiği irdeleniyor. Şirketlerin krizleri fırsata çevirdiği bu yeni düzende, sıradan insanların giderek daha fazla güvencesizleştiği vurgulanıyor.

‘Vahşi Kapitalizm: Şirket Suçları, El Altından Şirket Kurtarmalar ve Özgürlüğün Ölümü’nde (‘Vulture Capitalism: Corporate Crimes, Backdoor Bailouts and the Death of Freedom’), şirketlerin suç benzeri uygulamalarını sadece finans sektörüyle sınırlı tutmuyor. Enerjiden teknolojiye, sağlıktan tarıma pek çok alanda büyük şirketlerin kamu politikalarını yönlendirdiğini ve bu yolla rekabeti boğduğunu anlatıyor. Devletin, neoliberal söylemlerin aksine, bu şirketlerin çıkarlarını korumak için aktif biçimde rol aldığını gösteriyor. Arka kapıdan yapılan kurtarma paketleri, gizli teşvikler ve yasal boşluklar üzerinden şirketler, yalnızca ekonomik değil ideolojik olarak da toplumları biçimlendiriyor.

Yazar, kapitalizmin bu “akbaba” formunun artık reformlarla düzelemeyecek ölçüde bozulduğunu öne sürüyor. Bu nedenle kitabın sonunda radikal değişim çağrısı yapıyor. Blakeley’e göre özgürlüğün, eşitliğin ve demokrasinin korunması ancak bu sistemin temellerine karşı güçlü bir mücadele verilmesiyle mümkün olabiliyor.

  • Künye: Grace Blakeley – Vahşi Kapitalizm: Şirket Suçları, El Altından Şirket Kurtarmalar ve Özgürlüğün Ölümü, çeviren: Ali Karatay, Yapı Kredi Yayınları, siyaset, 424 sayfa, 2025

Wallace Arthur – Evrendeki Yaşamı Anlamak (2025)

Wallace Arthur’un ‘Evrendeki Yaşamı Anlamak’ kitabı, evrende yaşamın kökeni, evrimi ve potansiyel yayılımı üzerine derinlemesine bir inceleme sunuyor. Yazar, özellikle Dünya dışında yaşamın var olma olasılığı ve bu yaşamın neye benzeyebileceği sorularına odaklanıyor.

Kitap, evrende yaşanabilir gezegenlerin arayışından, evrimin evrensel bir süreç olup olmadığına, dünya dışı yaşamın nasıl tespit edilebileceğine kadar geniş bir yelpazede konuları ele alıyor. Arthur, karmaşık bilimsel kavramları anlaşılır bir dille açıklayarak, hem bilim insanlarına hem de konuya ilgi duyan herkese hitap ediyor.

Yazar, evrende yaşamın ortaya çıkışını ve gelişimini şekillendiren temel faktörleri inceliyor. Bunlar arasında gezegenlerin fiziksel özellikleri, kimyasal bileşimi, enerji kaynakları ve evrenin evrimi gibi konular yer alıyor. Arthur, Dünya’daki yaşamın evrimini örnek göstererek, evrendeki diğer gezegenlerde de benzer süreçlerin yaşanabileceğini öne sürüyor.

Kitap, dünya dışı yaşamın nasıl tespit edilebileceği konusunda farklı yöntemleri ve teknolojileri de ele alıyor. Radyo sinyalleri, optik teleskoplar ve uzay araçları gibi araçlarla yapılan araştırmaların yanı sıra, gelecekte kullanılabilecek daha gelişmiş teknolojiler de kitapta yer alıyor.

Arthur, kitabında sadece bilimsel verileri değil, aynı zamanda felsefi ve etik soruları da gündeme getiriyor. Dünya dışında yaşam bulunması durumunda insanlığın nasıl bir tutum sergilemesi gerektiği gibi sorulara yanıt arıyor.

  • Künye: Wallace Arthur – Evrendeki Yaşamı Anlamak, çeviren: Ali Karatay, Koç Üniversitesi Yayınları, bilim, 232 sayfa, 2025

Kolektif – Osmanlı Anadolu’sunda Ekonomik Hayat (2024)

Ebru Boyar ve Kate Fleet editörlüğündeki ‘Osmanlı Anadolu’sunda Ekonomik Yaşam’, Osmanlı Anadolu’sunun sosyo-ekonomik yaşamına odaklanarak üretim, yerel ve uluslararası ticaret, tüketim ve devletin rolünün hem yerel hem de merkezi düzeydeki yönlerini inceliyor.

Geniş bir veri yelpazesine dayanan ve çeşitli yaklaşımları benimseyen bölümler, makrodan mikroya, Anadolu ekonomik kaynaklarının genel görünümünden taşra ekonomik aktörlerinin dilekçe dilinin derinlemesine incelenmesine kadar uzanıyor.

Tarımdan ticarete, zanaattan sosyal hayata kadar geniş bir yelpazede konuları ele alıyor.

‘Osmanlı Anadolu’sunda Ekonomik Hayat’, okuyucuya Osmanlı imparatorluğunun merkezi bir bölgesinin zengin ve çeşitli sosyo-ekonomik yaşamına bir giriş sunuyor.

Kitaba katkıda bulunan isimler ise şöyle: Marc Aymes, Ebru Boyar, Metin Coşgel, Suraiya Faroqhi, Kate Fleet, Elena Frangakis-Syrett, Yonca Köksal, Mehmet Öz, Mehmet Polatel ve Sadullah Yıldırım.

  • Künye: Kolektif – Osmanlı Anadolu’sunda Ekonomik Hayat, yayına hazırlayan: Ebru Boyar, Kate Fleet, çeviren: Ali Karatay, Koç Üniversitesi Yayınları, tarih, 304 sayfa, 2024

Can Nacar – Osmanlı İmparatorluğu’nda Emek ve İktidar (2022)

Osmanlı’da büyük bir tütün endüstrisi, on binlerce tütün işçisi vardı.

Can Nacar’ın bu özgün çalışması, Osmanlı tütün işçilerinin işverenleri, devlet ve toplumla olan dinamik ilişkilerini gözler önüne sermesiyle çok önemli.

‘Osmanlı İmparatorluğu’nda Emek ve İktidar’, 1872-1912 yılları arasında tütün işçilerinin çalışma deneyimlerine ve bu bağlamda işyeri yöneticileri ve devletle olan ilişkilerine odaklanıyor.

On binlerce kişinin çalıştığı Osmanlı tütün endüstrisi, ele alınan dönemde imparatorluk çapında hızla büyürken tütün mağazaları ve fabrikaları birçok işçi eylemine sahne oldu.

Kitap, bu eylemler ile ilgili detaylı bir analiz sunarak işçilerin daha iyi çalışma ve yaşam koşulları sağlamak için verdikleri çetin mücadeleyi ortaya koyuyor.

Osmanlı İmparatorluğu’nda emek ve sermaye arasında değişen güç ilişkileri ve bu ilişkilerde devlet aktörlerinin oynadığı rol hakkında değerli bilgiler sunan çalışma, Osmanlı ve İngiliz arşiv belgelerinin ve süreli yayınların da içinde olduğu birincil kaynaklara dayanmasıyla da ayrıca önem arz ediyor.

Bunun yanı sıra Osmanlı işçilerinin duygularına, kaygılarına, umut ve öfkelerine ilgi çekici bir pencere açan kitap, Osmanlı sosyal tarihçiliği alanında önemli bir yapıt.

  • Künye: Can Nacar – Osmanlı İmparatorluğu’nda Emek ve İktidar: Tütün İşçileri, İşyeri Yöneticileri ve Devlet 1872-1912, çeviren: Ali Karatay, Koç Üniversitesi Yayınları, tarih, 192 sayfa, 2022

Jerry Brotton – Sultan ve Kraliçe (2022)

Kraliçe I. Elizabeth, 16. yüzyılın ikinci yarısından başlayarak Türk, Arap ve Müslüman dünyasıyla yakından ilgilenmeye başlamıştı.

Jerry Brotton, eşi görülmemiş bu siyasi, ekonomik, askeri ve ticari ilişkilerin dinamiklerini ayrıntılı şekilde ortaya koyuyor.

Katolik güçlerin I. Elizabeth’e karşı düzenlediği komploları ve suikastları, 1570 yılında Papa’nın onu aforoz etmesi izledi.

Hem ülke içinde hem de ülke dışında Katolik güçlerin kuşatması altında kalan Elizabeth “düşmanımın düşmanı dostumdur” düsturuyla hareket ederek, İspanya’nın başını çektiği Katolik devletlerle çatışma halinde olan Müslüman devletlerle modern çağlara kadar eşi benzeri görülmeyecek siyasi, ekonomik, askeri ve ticari ilişkiler ve ittifaklar kurdu.

Bu tarihler aynı zamanda İngiltere’nin İslam dünyasıyla kültürel etkileşimler içine de girmeye başladığı tarihlerdi.

İngiltere bu süreçte Babıâli’yle anlaşmalar imzaladı.

Kraliçe, Sultan’ın kendisine eşitiymiş gibi muamele etmemesine aldırmadan Sultan’la, statü farkına bakmadan Sultan’ın eşi Haseki Safiye Sultan’la mektuplaştı.

Sultan’a zamanı için teknoloji harikası bir kurmalı saat-org hediye etti.

Fas krallarından elçiler kabul etti. Hatta Katolik Hıristiyanlara karşı kullanmaları için Müslüman devletlere mühimmat desteği sağladı.

Bu yeni ilişkiler ve ittifaklar İngiliz toplumunda Müslümanlara dair farkındalığı artırdı ve bu farkındalık, oldukça karışık ve kafa karıştırıcı bir şekilde olsa da, başta Shakespeare’in ‘Othello’ ve ‘Venedik Taciri’ eserleri olmak üzere, o dönem üretilen çok sayıda kültürel ürüne yansıdı.

Brotton’ın ‘Sultan ve Kraliçe’ adlı çalışması, İngiltere’nin bu dönemde Türk, Arap ve Müslüman dünyasıyla kurduğu ilişkilerin sanılandan daha dostane ve çok daha kapsamlı olduğunu, Elizabeth İngiltere’sinin siyasetini, ekonomisini, ticaretini ve çehresini ciddi ölçüde etkilediğini ortaya koyuyor.

  • Künye: Jerry Brotton – Sultan ve Kraliçe: Elizabeth’in İslam Dünyasıyla İlişkilerinin Anlatılmamış Hikâyesi, çeviren: Ali Karatay, Koç Üniversitesi Yayınları, tarih, 344 sayfa, 2022

Jodi Dean – Yoldaş (2021)

Yoldaşlık çoktan öldü.

İnsanlar oldukça çıkarcı ve birbirinin kuyusunu kazmanın peşinde.

Jodi Dean ise, yoldaşı siyasi mücadelenin aynı safında yer alan eşitler şeklinde, bir siyasi aidiyet olarak yeniden kuramsallaştırıyor.

Yirminci yüzyılda dünyanın dört bir yanında milyonlarca insan birbirine “yoldaş” diye hitap etti.

Şimdiyse solda daha yaygın olarak “müttefik”lerden bahsediliyor.

‘Yoldaş’’ta Dean, işte bu değişimin çağdaş solun temel sorununa işaret ettiğini söylüyor: inşa edilip sürdürülmesi, savunulması gereken bir siyasi aidiyet ilişkisinin yerine siyasi kimliklerin geçmesine…

Dean bir yoldaşlık kuramı ortaya koyuyor.

Yoldaşlar bir siyasi mücadelenin aynı safında yer alan eşitlerdir.

Adalet mücadelesi için gönüllü olarak bir araya gelen yoldaşların ilişkisi, disiplinin, sevincin, cesaretin ve coşkunun damgasını taşır.

Dean, yoldaşlığın eşitlikçiliğini ırk ve cinsiyet farklılıkları ışığında değerlendirirken Harry Haywood, C.L.R. James, Alexandra Kollontay ve Doris Lessing gibi pek çok tarihi ve edebi ismin deneyimlerine başvuruyor.

Ve eğer “Sol” olacaksak, yoldaş olmamız gerektiğini savunuyor.

Dean’in yoldaşlık tanımı şöyle:

“Yoldaş ayakta kalmayı bilen bir mücadeleciden de, müttefikten de fazlasıdır. Yoldaşlar, özgür ve eşitlikçi bir dünya için verilen mücadelede aynı safta duran insanlardır.”

  • Künye: Jodi Dean – Yoldaş: Siyasi Aidiyet Üzerine Bir Deneme, çeviren: Ali Karatay, Minotor Kitap, siyaset, 192 sayfa, 2021

Richard J. Evans – Hitler Komploları (2021)

Komplolar bugün yeniden revaçta.

Hitler ve Nazilerle ilgili en çok tartışılan beş iddiayı araştıran ‘Hitler Komploları’, komplo teorisyenlerinin düşünme biçimini de aydınlatıyor.

Tarihte hiçbir şeyin tesadüfen gerçekleşmediği, hiçbir şeyin ilk bakışta göründüğü gibi olmadığı, olan her şeyin de perde arkasında bir şeyleri maniple eden kötü niyetli insan gruplarının çevirdiği gizli entrikaların sonucu olduğu fikri tarihin kendisi kadar eskidir.

Fakat pek çok insan komplo teorilerinin yirmi birinci yüzyılda daha da popülerlik ve yaygınlık kazandığına, internetin ve sosyal medyanın yükselişinden güç aldığına, gazete editörleri ve kitap yayıncıları gibi geleneksel kanaat bekçilerinin eski önemlerini kaybetmesiyle bir şeyler öğrenmek isteyen insanlar nezdinde komplo teorisyenlerinin etkinlik kazandıklarına, neyin doğru neyin yanlış olduğu hakkındaki –çarpık “alternatif gerçek” kavramında ifadesini bulan– belirsizlik tarafından teşvik edildiğine inanıyor.

Bu kitap, Hitler ve Nazilerle ilgili çokça tartışılan beş iddiayı ele alıyor:

  • Yahudilerin Siyon Liderlerinin Protokolleri’nde özetlendiği gibi medeniyeti baltalamak için komplo kurmaları,
  • Alman ordusunun 1918’de sosyalistler ve Yahudiler tarafından “arkadan bıçaklanması”,
  • Nazilerin iktidarı ele geçirmek için Reichstag’ı yakması,
  • Rudolf Hess’in 1941’de İngiltere’ye uçuşunun Hitler tarafından onaylanması ve beraberinde barış önerileri taşıması,
  • Ve Hitler’in 1945’te sığınaktan çıkıp Güney Amerika’ya kaçması.

Yakın dönem Alman tarihi üzerine çok sayıda kitabı bulunan Evans, hakikat sonrası (post-truth) çağı için hayati önem taşıyan bu tarih kitabında, Adolf Hitler ve Nazileri çevreleyen komplo teorilerini bütün ayrıntılarıyla ele almasının yanında diğer komplo teorilerinin de bazı şaşırtıcı ortak özelliklerini ve komplo teorisyenlerinin düşünme biçimini de bizimle paylaşıyor.

  • Künye: Richard J. Evans – Hitler Komploları, çeviren: Ali Karatay, Runik Kitap, tarih, 305 sayfa, 2021

Ethan Zuckerman – Kurumlara Niçin Güvenmiyoruz? (2021)

Kurumlara duyulan güven, bugün yerlerde.

Zira yozlaşmamış, işlevini yitirmemiş yahut zayıf düşmemiş neredeyse hiçbir kurum kalmadı.

Ethan Zuckerman da bu ufuk açıcı çalışmasında, bizi, mevcut kurumları ıslah etmek ya da daha devrimci bir şekilde onları tamamen yıkıp yerlerine yepyeni bir şey koymak ikilemi üzerine düşünmeye davet ediyor.

‘Kurumlara Niçin Güvenmiyoruz?’, seçimler ya da geleneksel protestoların değişime öncülük edemediği yeni dünya koşullarında, kamusal yaşama katılımın nasıl teşvik edilebileceğini çok yönlü bir bakışla düşünmesiyle büyük önem arz ediyor.

Zuckerman siyaset bilimcilerin, hukuk teorisyenlerinin ve aktivistlerin çalışmaları ve deneyimlerinden hareketle, yurttaş katılımının yepyeni biçimlerini çarpıcı şekilde ortaya koyuyor.

Bildiğiniz gibi, bilhassa küresel pandemi, bütün dünyada kurumların var olan kırılganlığını bütün çıplaklığıyla açığa vurdu.

Bu değerli çalışma da, sistemin nasıl çözülüp paramparça olduğunu açıklıyor, ama aynı zamanda mevcudunun yerine yeni, daha adil ve daha dayanıklı bir sistemin nasıl inşa edilebileceğini tartışıyor.

  • Künye: Ethan Zuckerman – Kurumlara Niçin Güvenmiyoruz?: Güvenebileceğimiz Kurumlar Yaratmak, çeviren: Ali Karatay, Runik Kitap, siyaset, 267 sayfa, 2021

Stavros Stavrides – Kentsel Heterotopya (2016)

Kent mekânlarının özgürleşme potansiyellerini irdeleyen ufuk açıcı bir kitap.

Stavros Stavrides, hem kentlerin yapılanışından Foucault’nun iktidar çözümlemesine sağlam bir teorik çerçeve sunuyor hem de Zapatistalar ve Atina’daki Aralık ayaklanması gibi oluşumların kapitalist kent anlayışına nasıl alternatifler sunabileceğini tartışıyor.

  • Künye: Stavros Stavrides – Kentsel Heterotopya, çeviren: Ali Karatay, Sel Yayıncılık