Ernesto Che Guevara

Ernesto Che Guevara – Motosiklet Günlükleri (2025)

Ernesto Che Guevara’nın gençlik yıllarında tuttuğu yolculuk notlarından oluşan bu kitap, Güney Amerika’nın farklı coğrafyalarında geçen bir keşif ve dönüşüm hikâyesi anlatıyor. Guevara, arkadaşı Alberto Granado ile birlikte eski bir motosikletle çıktığı bu uzun yolculukta kıtanın dağlarını, köylerini, şehirlerini ve en önemlisi yoksul halklarını tanıyor. Başlangıçta macera ve özgürlük arayışıyla başlayan seyahat, giderek derin bir toplumsal farkındalığa dönüşüyor. Guevara, gittiği yerlerde karşılaştığı yoksulluk, sömürü, eşitsizlik ve dışlanmışlıkla yüzleşiyor, bunların sadece bireysel hikâyeler değil, sistemsel sorunlar olduğunu fark ediyor.

Kitapta yalnızca gözlemler değil, aynı zamanda genç bir doktor adayının insanlara duyduğu merhamet, dayanışma duygusu ve adalet arayışı da yer alıyor. Özellikle cüzzam kolonilerinde geçirdiği zaman, Guevara’nın eşitlik ve insanlık kavramlarına bakışını derinden etkiliyor. İnsanların zor koşullar altında bile sergilediği dayanışma, onun ilerleyen yıllarda sosyalist ideallere yönelişinde güçlü bir iz bırakıyor.

‘Motosiklet Günlükleri: Bir Latin Amerika Seyahati Üzerine Notlar’ (‘The Motorcycle Diaries: Notes on a Latin American Journey’), Guevara’nın devrimci kişiliğinin temellerini anlamak açısından önemli. Yoldaşlık, macera, mizah ve gençliğin heyecanı metnin canlılığını artırıyor. Ancak satır aralarında, geleceğin Che Guevara’sını yaratacak olan öfke, sorgulama ve umut da seziliyor. Seyahat boyunca deneyimlediği her olay, bireysel bir anı olmaktan çıkarak politik bir bilince evriliyor.

Sonuçta ‘Motosiklet Günlükleri’, yalnızca bir yolculuk anısı değil, aynı zamanda bir devrimcinin doğuş hikâyesi olarak da okunuyor. Kıtadaki toplumsal yaralara tanıklık eden bu gençlik güncesi, adalet, eşitlik ve özgürlük uğruna verilecek mücadelenin ilk işaretlerini taşıyor. Guevara’nın gözlemleri, Güney Amerika’nın gerçeklerini bireysel bir serüven üzerinden evrensel bir çağrıya dönüştürüyor.

Künye: Ernesto Che Guevara – Motosiklet Günlükleri: Bir Latin Amerika Seyahati Üzerine Notlar, çeviren: Doğuş Çakan, Minotor Kitap, gezi, 248 sayfa, 2025

Lucía Álvarez de Toledo – Che Guevara’nın Yaşam Öyküsü (2021)

Bize imkânsızı istemeyi öğretmiş Che Guevara’nın hayatı ve mücadelesi üzerine eşsiz bir biyografi.

Tam 15 yıldır Che’nin hayatı üzerine çalışan Lucía Álvarez de Toledo, dünya tarihinin bu en büyük devrimcisi üzerine şimdiye kadar yazılmış en kapsamlı biyografiyle karşımızda.

Marx’ın Avrupa’da dolaşan komünizm hayaleti gibi, Latin Amerika’nın ardından bütün dünyada ikonik bir hayalet dolaşıyor: Che Guevara hayaleti.

Toledo’nun titiz bir arşiv çalışması yaparak kaleme aldığı eser, Ernesto “Che” Guevara de la Serna’nın 39 yıllık yaşamını okurlarla buluşturuyor.

Che Guevara’nın sermayenin emperyalizm ve kolonyalizm bağlamındaki tarihsel biçimi ile bu tarihsel sömürü biçimlerinin nasıl yeniden üretildiğine ilişkin düşünceleri, ABD emperyalizmi düşmanlığı, bürokratizm karşıtlığı ve bu sebepten ötürü Sovyetler Birliği ile yaşadığı anlaşmazlık, Çin ile Küba arasında oynadığı rol de yine ayrıntılarıyla dikkat çekilen hususlardan bazıları.

Kitap, Che Guevara hakkında yazılmış en kapsamlı çalışmalardan biri olmakla kalmıyor, Latin Amerika’daki mücadele tarihine ilgi duyan okurlara da detaylı bir kaynakça sunuyor.

Künye: Lucía Álvarez de Toledo – Che Guevara’nın Yaşam Öyküsü, çeviren: Behzat Hıroğlu, Ayrıntı Yayınları, biyografi, 544 sayfa, 2021

Nick Caistor – Fidel Castro (2020)

Fidel Castro, tarihe damga vurmuş siyasi liderlerdendir.

Nick Caistor’un bu önemli çalışması da, Küba’da kendine has bir sosyalizm kuran Castro’nun hayatından siyasi mücadelesine, aile fertlerinden sevgililerine ve ideolojik eğilimlerine pek çok yönünü aydınlatıyor.

Bunu yaparken, Castro’nun hayatı ile Küba tarihini aydınlatan Caistor, İspanyol sömürgesi olarak geçen yüzyılların ardından ABD vesayetine ve Amerikan emperyalizminin saldırgan emellerine maruz kalan Küba toplumunun dönüşümünü, Castro’nun şahsında araştırıyor.

Sağlam bir eleştirel biyografi olarak okunabilecek kitap, Domuzlar Körfezi Çıkarması’ndan Füze Krizi’ne, John Kennedy’den Nikita Kruşçev’e, Che Guevara’dan Camillo Cienfuegos’a, Küba ve dünya tarihinden birçok önemli olay ve şahsiyetin portrelerini sunuyor.

Tarihsel ve sosyolojik tahliller içermesiyle de dikkat çeken çalışma, Castro’nun “tarih beni aklayacak” iddiasının geçerliliğini günümüzün siyasi kırılmaları ışığında tartışarak bir anlamda tarihle bugünü buluşturuyor.

Künye: Nick Caistor – Fidel Castro, çeviren: Nurullah Duru, Runik Kitap, biyografi, 140 sayfa, 2020

Paco Ignacio Taibo II – Ernesto Guevara Namı Diğer Che (2020)

Ernesto “Che” Guevara üzerine kapsamlı bir biyografi.

Küba Devrimi’nin adeta gün gün izlendiği ve bu devrime katkı sunmuş önde gelen isimlerin arzı endam ettiği biyografi, Che’nin yaşadığı çalkantılı zamanın enerjisini okuruna yansıtıyor.

Che’nin gerilla hayatıyla iki yıllık aşk ilişkisini merkeze alarak ilerleyen kitap, pek çok kaynağın yan sıra Guevara’nın silah yoldaşlarının raporlarından ve anılarından da yararlanmış.

Meksikalı romancı ve tarihçi Taibo’nun hünerini ustaca kullandığı bir kitap, Ernesto Guevara’yı doğumundan öldürülüşüne uzanan sürece değin izliyor ve bunu yaparken de Che efsanesini bütün canlılığıyla ete kemiğe bürüyor.

Uzun zamandır temin edilemeyen kitap, yeniden raflardaki yerini aldı.

Künye: Paco Ignacio Taibo II – Ernesto Guevara Namı Diğer Che, çeviren: Gürol Koca, Alfa Yayınları, biyografi, 2020

Ulises Estrada – Tanya Che Guevara’yla Bolivya’da Gizli Görevde (2010)

Ulises Estrada ‘Tanya’da, tam adı Haydee Tamara Bunke olan Tanya’nın hayatına odaklanıyor.

Tanya, La Paz’da iki yılın üzerindeki gizli faaliyet ve Ernesto Che Guevara’nın kurduğu Bolivya Ulusal Kurtuluş Ordusu (ELN) saflarındaki beş ayının ardından, 31 Ağustos 1967’de Rio Grande nehri kıyısındaki Puerto Mauricio’da Bolivya ordusunun pususunda öldürülmüştü.

Kitabın yazarı Estrada, Tanya’nın casusluk yöntem ve teknikleri eğitiminden sorumlu olmanın yanında, onun sevgilisiydi.

Kitap, Tanya’nın, Ernesto Che Guevara tarafından kendisine verilen Güney Amerika devrimci görevini kabul etmesinden öldürülüşüne uzanan süreci anlatıyor.

Künye: Ulises Estrada – Tanya Che Guevara’yla Bolivya’da Gizli Görevde, çeviren: Derya Kömürcü, Agora Kitaplığı, biyografi, 284 sayfa

Raúl Castro Ruz – Küba Devrimi’nin Sorumluluğu (2009)

‘Küba Devrimi’nin Sorumluluğu’, Küba Devlet Konseyi Başkanı Raúl Castro Ruz’un 1959’tan günümüze yaptığı konuşmalardan derlendi.

Fidel Castro’nun kardeşi olan Ruz, Che Guevara’yla ilk sohbet eden ve onu Castro’yla tanıştıran kişi olarak da bilinir.

Küba direnişinde önemli roller üstlenen Ruz, savaşta zorlu görevler üstlenmesi ve bunların neredeyse tümünde başarılı olmasıyla ünlüdür.

Küba devriminin ideolojik birliğinin gelişiminde ve örgütlenmesinde önemli bir yere sahip Ruz’un, bu kitapta bir araya getirilen konuşmaları, ülkedeki toplumsal mücadeleye, Küba Komünist Partisi’nin ve devrimci iktidarın tarihine ışık tutar nitelikte.

Künye: Raúl Castro Ruz – Küba Devrimi’nin Sorumluluğu, çeviren: Ebru Aktolunay ve Yiğit Günay, Yazılama Yayınları, siyaset, 83 sayfa

Fidel Castro – Che’li Anılar (2009)

Kuşkusuz, bir insan ve bir devrimci olarak Che Guevara hakkında yazmak söz konusu olduğunda, bunu, Latin Amerika’nın çehresini birlikte değiştirdikleri Fidel Castro’dan daha iyi yapacak başka bir isim düşünülemez.

Bu kitap, kendisiyle 1987 yılında yapılan bir röportajda, “Che’yi hâlâ rüyamda görüyorum” diyen Castro’nun, büyük bir tarihi ortaklık yaptığı Ernesto ‘Che’ Guevara de la Serna’ya dair anılarından oluşuyor.

Castro’nun Che’yle ilgili anıları, konuşmaları, röportajları ve yazılarından oluşan kitap, hem kendisiyle Che Guevara arasındaki bağı hem de Küba’nın ilginç siyasal deneyimini anlamak açısından önemli ayrıntılar barındırıyor.

Künye: Fidel Castro – Che’li Anılar, çeviren: Mehmet Harmancı ve Murat Uyurkulak, Agora Kitaplığı, anı, 213 sayfa

Ernesto Che Guevara – Büyük Tartışma (2008)

‘Büyük Tartışma’, efsanevi devrimci Ernesto Che Guevara’nın farklı bir yanını, ekonomist ve entelektüel yönünü ön plana çıkaran bir eser.

Kitap çoğunlukla Che’nin ekonomik konulara odaklanan yazılarından oluşuyor.

Fakat eserde aynı zamanda, Alberto Mora, Miguel Cossio, Joaquin Infante Ugarte, Luis Alvarez Rom, Charles Bettelheim, Mario Rodriguez Escalona, Ernest Mandel, Alexis Codina, Marcelo Fernandez Font ve Carlos Rafael Rodriguez gibi isimlerin ekonomi konusunda kaleme aldığı yazılar da yer alıyor.

Çalışma bu çerçeveden bakıldığında 1963-1964 yıllarında Küba’da, ekonomik konular etrafında dönen bir tartışma anlamına da geliyor.

Kitabın tümüne bakıldığında da, yazıların temelde üç konu üzerinde yoğunlaştığı görülüyor.

Bunlar, ekonomi politikasının sorunları, ekonomi politiğin sorunları ve Marksist teorinin genel sorunları şeklinde özetlenebilir.

Künye: Ernesto Che Guevara – Büyük Tartışma, çeviren: Süleyman Doğru, Everest Yayınları, siyaset, 486 sayfa

Ernesto Che Guevara – Gerilla Savaşı (2008)

Ernesto Che Guevara, Türkçeye İspanyolca aslından çevrilen, ‘Gerilla Savaşı’ isimli bu kitabını, Küba Devrimi’nden hemen sonra kaleme aldı.

Dolayısıyla, Che’nin devrim sürecinde yaşadığı deneyime dayanarak yazdığı kitap, bir tür “Gerilla El Kitabı” olarak da tanımlanabilir.

Dört ana bölümden oluşan kitap, gerilla mücadelesinin temel prensipleriyle başlıyor.

Kitabın diğer bölümleri ise strateji ve taktiğin yanında, gerilla etiğine ilişkin bilgiler içeriyor.

Savaş ortamında yapılması ve yapılmaması gerekenleri özellikle vurgulayan Che, profesyonel silahlara karşı nasıl mücadele edileceğinin yöntemlerini de anlatıyor.

Künye: Ernesto Che Guevara – Gerilla Savaşı, çeviren: Süleyman Doğru ve Romina Kavak Büyükişman, Everest Yayınları, siyaset, 164 sayfa

Michael Ratner ve Michael Steven Smith – Che’yi Kim Öldürdü? (2013)

CHE’Yİ KİM ÖLDÜRDÜ?, Michael Ratner ve Michael Steven Smith, çeviren: Sanem Öztürk, İthaki Yayınları, siyaset, 320 sayfa

İnsan hakları alanında çalışan iki hukukçu olan kitabın yazarları, Amerika’nın komplosuyla öldürülen Ernesto Che Guevara’nın ölümünün ardındaki giz perdesini aralıyor. CIA, Beyaz Saray, Dışişleri ve Savunma Bakanlıkları’nın Che ile ilgili belgelerini, Che’nin hayatına dair yakın zamanlı biyografilerle birlikte okuyan yazarlar, CIA’in Che’nin öldürülmesini içeren nihai görevinin kapsamlı bir hikâyesini sunuyor. Çalışma, ABD hükümetinin, Che’yi sağ bırakmak istemesine rağmen cinayet emrinin Bolivyalılar tarafından verildiğini ve yerine getirildiğini iddia eden Amerikan anlatısının gerçek dışı olduğunu ortaya koymasıyla önemli.