Etiket: Matematik

David Bessis – Matematik Herkes İçindir (2025)

David Bessis’in bu kitabı, matematiği yalnızca formüllerden ibaret kuru bir alan gibi değil, sezgiye ve meraka dayalı yaratıcı bir keşif dünyası olarak ele alıyor.

‘Matematik Herkes İçindir: Sezgi ve Merakın Dünyası’ (‘Mathematica: A Secret World of Intuition and Curiosity’), matematiğin özünde bir düşünme biçimi olduğunu, estetik ve hayal gücüyle iç içe geçtiğini vurguluyor. Geleneksel öğretim yöntemlerinin aksine, kitabın odağında soyutlamadan korkmamak ve sezgisel kavrayışı geliştirmek var. Matematik yalnızca doğru cevabı bulma sanatı değil, doğru soruyu sorma cesaretidir.

Yazar, iyi bir matematikçinin hesap makinesi gibi işlem yapmaktan çok, karmaşık yapılar içinde yolunu bulabilen ve anlam kurabilen biri olduğunu söyler. Sezgi, bilinmeyeni anlamlandırmada temel araçtır. Her denklem, ardında derin bir kavrayışı ve hatta bir duyguyu saklayabilir. Matematik öğrenimi de mekanik ezberle değil, oyun ve keşifle başlar. Hatalar, ilerlemenin zorunlu bir parçasıdır.

Bessis’in yaklaşımı, özellikle matematikten korkmuş ya da uzak durmuş okurlara hitap ediyor. Kitap, düşünmenin doğasını sorgulayan, sezgiyle aklı buluşturan özgün bir yolculuk sunuyor. ‘Matematik Herkes İçindir’, matematiğin yalnızca bilim değil, aynı zamanda bir sanat olduğunu hatırlatıyor.

  • Künye: David Bessis – Matematik Herkes İçindir: Sezgi ve Merakın Dünyası, çeviren: Samet Öksüz, Say Yayınları, matematik, 328 sayfa, 2025

Étienne Ghys – Kaos Teorisi (2025)

Étienne Ghys’ın ‘Kaos Teorisi (‘La théorie du chaos’) adlı eseri, karmaşıklık biliminin temel taşlarından biri olan kaos teorisini anlaşılır bir dille açıklıyor. Yazar, bu eserinde kaotik sistemlerin nasıl çalıştığını, doğada ve günlük hayattaki yansımalarını ve bu teorinin bilim dünyasına getirdiği devrimi inceler.

Ghys, kaos teorisinin temellerini Newton’un klasik mekaniğinden başlayarak, 20. yüzyılın başlarında ortaya çıkan belirsizlik ilkesine kadar uzanan bir tarihsel süreç içinde sunar. Yazar, bu süreçte karmaşık sistemlerin, küçük başlangıç koşullarındaki değişimlerin büyük sonuçlara yol açabileceğini gösteren “kelebek etkisi” gibi kavramları detaylı bir şekilde açıklar.

Kitapta, kaos teorisi ile ilgili pek çok örnek verilir. Hava durumu, ekonomik sistemler, biyolojik süreçler gibi karmaşık sistemlerde kaos teorisinin nasıl kullanıldığı gösterilir. Yazar, bu örnekler aracılığıyla, kaos teorisinin sadece kuramsal bir ilgi alanı olmadığını, aynı zamanda doğayı ve toplumu anlamamızda önemli bir araç olduğunu vurgular.

Ghys, kaos teorisinin felsefi boyutlarına da değinir. Belirsizliğin ve öngörülemezliğin bilimsel bir açıklamaya tabi tutulması, determinizm ve özgür irade gibi felsefi soruları yeniden gündeme getirir. Yazar, bu sorulara net cevaplar vermek yerine, okuyucuyu düşünmeye teşvik eder.

Kısacası, ‘Kaos Teorisi’ adlı eser, karmaşık sistemlerin davranışlarını anlamamıza yardımcı olan güçlü bir araç olan kaos teorisini, hem bilimsel hem de felsefi açıdan ele alır. Ghys, bu kitabı ile karmaşık görünen bir konuyu herkesin anlayabileceği bir dilde açıklayarak, okurlarına bilim dünyasının heyecan verici bir alanına kapı aralar.

  • Künye: Étienne Ghys – Kaos Teorisi, çeviren: Ahmet H. Durukal, Yapı Kredi Yayınları, bilim, 48 sayfa, 2025

Marcus du Sautoy – Asal Sayıların Müziği (2023)

Asal sayılar, aritmetiğin atomları olup insanın bilgi arayışında en büyük gizemlerden birini temsil ediyor.

  • Bir sonraki asal sayının ne zaman ortaya çıkacağını nasıl tahmin edebiliriz?
  • Asal sayı üretebilecek bir formül var mı?

Görünüşte basit olan bu sorular Antik Yunanlardan bu yana matematikçilerin kafasını karıştırıyor.

Bu nefes kesici kitapta ünlü matematikçi Marcus du Sautoy asal sayılardan hareketle, bilimdeki en büyük gizemlerden biri olan Riemann Hipotezi’ni çözmek için mücadele etmiş eksantrik ve zeki insanların hikâyelerini anlatıyor.

Garip yolculukların, ölümden son anda kurtuluşların ve bilgiye olan bitmek bilmez susuzluğun anlatısı olan bu kitap aynı zamanda matematikçilerin hareketli ve hayranlık uyandıran dünyasını, onun içerdiği güzellikleri ve gizemleri paylaşıyor.

Du Sautoy, her bir karakteri anekdotlarla ve isabetli yorumlarla etkili bir şekilde aydınlatarak, matematikçilerden oluşmuş merak uyandırıcı bir hikâye kurgulamış.

Asal sayılar ve Riemann Hipotezi üzerine yapılan çalışmaların sürükleyici ve anlaşılabilir bir tarihi.

  • Künye: Marcus du Sautoy – Asal Sayıların Müziği: Çözülmemiş Bir Matematik Problemi Neden Önemli, çeviren: Avni Uysal, Ginko Bilim Yayınları, bilim, 400 sayfa, 2023

David Darling – Matematik Ansiklopedik Sözlük (2022)

Bir sonsuzluk diğerinden daha büyük olabilir mi?

David Darling’in 1800’den fazla madde barındıran bu kapsamlı matematik sözlüğü, genel bilim okurları ve matematik tutkunları için birinci sınıf bir kaynak olmaya aday.

  • Bir sayıyı acayip yapan nedir ve neden herkesin anlayabileceği kadarıyla acayip sayılar acayip değildir?
  • Canavarlar, ay ışığı ve 24 boyutlu portakalların ortak noktası nedir?
  • “On kelimeden daha azıyla adlandırılamayan en küçük sayı” ifadesinin önemi nedir?

Tuhaf, acayip,  nadir bulunan, sadece basit kafa karıştırıcı şeylerden etkileniyorsanız, matematiğe ilgi duymanıza şaşmamalı.

Ve eğer bu hayranlıklarınızı şımartma dürtüsüne karşı koyamıyorsanız –ve bu sırada birçok yenisini keşfetmeye devam ediyorsanız– ‘Matematik Sözlüğüne’ hoş geldiniz.

En basit ayrıntılar içeren matematikten en gizemli çözülmemiş teoremlere, önemli matematikçilerin hayatlarından merak uyandıran bulmacalara, zorlu oyunlara ve hatta matematik mizahına kadar her şeyi kapsayan ‘Ansiklopedik Sözlük’, A’dan Z’ye, 1800’den fazla başlık içeriyor.

Bu kitapta dördüncü bir boyut arayışı ve bunun Wells ve Abbott gibi yazarlar üzerindeki etkisi hakkında esinleyici tartışmalar; sanal sayıların gerçekliği; paralel evrenler ve kaosun kalbindeki örüntüler de yer alıyor.

Ayrıca tüm matematiğe bulaşan ve bilebileceğimiz şeylere temel sınırlar koyan sayı; her gerçek sayıyı çevreleyen “bulut” ve bir padişahın kızıyla nasıl evlenileceği de kitaptaki diğer ilginç konulardan bazıları.

‘Matematik Ansiklopedik Sözlük’ tamamen çapraz referanslı ve hiçbir şeyden sonsuz sayıda sonsuzluğa kadar her şeyi anlamlandırmak için ihtiyaç duyulan tarih, bilim ve sayısal sihirlerle örülü olmasıyla dikkat çekiyor.

Kitap, amatör matematikçiler, eğlence amaçlı matematik tutkunları yahut kendini sayılara adamış öğrenciler için biçilmiş kaftan.

  • Künye: David Darling – Matematik Ansiklopedik Sözlük: Abrakadabra’dan Zeno Paradokslarına, çeviren: Mehmet Kur, Alfa Yayınları, matematik, 660 sayfa, 2022

Ian Stewart – Önemli Matematikçiler (2021)

Matematiğin iki bin yıllık tarihi üzerine çok iyi bir kitap.

Ian Stewart bu ufuk açıcı kitabında, MÖ 250 yılındaki Arşimet’ten Liu Hui’ya, El-Harezmi’den fraktalların babası Benoit Mandelbrot’ya ve 21. yüzyıl matematikçisi William Thurston’a kadar, matematik tarihine damga vurmuş en önemli yirmi beş kişiyi ve çalışmalarını anlatıyor.

Stewart bu isimlerin çalışmalarını bize aktarmakla yetinmiyor, aynı zamanda matematiğin dünyamızı nasıl devrimci bir şekilde dönüştürdüğünü de gözler önüne seriyor.

Babil’den günümüze kadar uzanan kesintisiz bir matematiksel düşünce çizgisi vardır.

Bu çalışma ise, bu sürecin dönüm noktalarını ortaya koyan, harikulade bir matematik tarihi.

  • Künye: Ian Stewart – Önemli Matematikçiler: Çığır Açan Matematikçilerin Hayatları ve Çalışmaları, çeviren: Ulaş Apak, Alfa Yayınları, 652 sayfa, 2021

Müjdat Takıcak – Matematiğin Felsefesi (2020)

Felsefe ile matematik arasında çok sıkı bir ilişki vardır.

Bu ilişki, Antik Yunan döneminden bugüne değin uzanır.

Müjdat Takıcak’ın bu özenli kitabı ise, matematik felsefesinin uzun tarihi hakkında çok iyi bir giriş.

Yazar burada, Thales, Pythagoras ve Platon gibi filozoflardan başlayarak 17. yüzyılda Newton ile Leibniz’e, oradan Hume, Berkeley, Lock’a ve günümüze uzanarak matematik felsefesinde yer alan tartışmaların  tarihsel olarak nasıl temellendirildiğini açıklıyor.

Matematiğin ontolojisi ve epistemolojisinden matematik felsefesinin farklı uğraş alanlarına pek çok konunun ele alındığı kitap, alanla ilgilenenler için önemli bir çalışma.

  • Künye: Müjdat Takıcak – Matematiğin Felsefesi, Doruk Yayınları, felsefe, 92 sayfa, 2020

Paolo Giordano – Asal Sayıların Yalnızlığı (2009)

Ünlü İtalyan yazar Paolo Giordano ilk romanı ‘Asal Sayıların Yalnızlığı’nda, Alice ve Mattia isimli karakterlerinin geçmişten devraldıkları mirasın etkisinden kurtulamamalarını hikâye ediyor.

Romanın adı, sadece kendilerine ve bire bölünebilen asal sayılardan hareketle, her şeye rağmen hayallerindeki dünyayı kurabilen bu iki karakterin yaşadığı karmaşayı ve birbirleri için ifade ettikleri anlamı metaforize ediyor.

Alice ölümden döndüğü bir kayak kazasının izlerini halen taşır.

Mattia ise, engelli kız kardeşinin kaybolmasıyla ilgili suçluluk duygusuyla boğuşur.

Yaşananlar, ikisinin de dünyasına karabasan gibi çökmüştür.

Çünkü onların geleceği de, uzun süre önce meydana gelen fakat izleri büyük oranda devam eden bu olayların olumsuz etkileriyle tehdit edilmektedir.

İkisi de, sadece kendilerine ve birbirlirine bölünebilen asal sayılar gibi, yaşadıkları trajik olayları, birbirlerine bağlanarak aşmaya çalışacaktır.

  • Künye: Paolo Giordano – Asal Sayıların Yalnızlığı, çeviren: Eren Yücesan Cendey, Doğan Kitap, roman, 292 sayfa

Ioan James – Büyük Matematikçiler (2013)

 

‘Büyük Matematikçiler’, 18. ve 19. yüzyıllar ile 20. yüzyılın ilk yıllarında doğmuş kimi büyük matematikçilerin hayat hikâyelerini, teknik ayrıntılara boğmadan okurlarına sunuyor.

Matematiğe düşünceleri ve eğitmenlikleri ile katkıda bulunmuş altmış ismi barındıran ve bu matematikçilerin başarılarından ziyade, ilgi çekici yaşam öykülerini merkeze alan kitap, özellikle matematiğin yıllar içinde hangi toplumsal koşullarda geliştiğini ortaya koymasıyla dikkat çekiyor.

Leonhard Euler, Pierre-Simon Laplace, Joseph Fourier, Jean Victor Poncelet, Georg Cantor ve John von Neumann, kitapta karşımıza çıkan matematikçilerden birkaçı.

  • Künye: Ioan James – Büyük Matematikçiler, çeviren: Cumhur Öztürk, İş Kültür Yayınları, bilim, 611 sayfa, 2013

George Lane – Akıl Oyunları (2011)

  • AKIL OYUNLARI, George Lane, Doruk Yayınları, hobi, 226 sayfa

Zihinsel hesaplamada üç kez dünya şampiyonu olan George Lane, ‘Akıl Oyunları’ başlıklı bu kitabında, ustası olduğu matematiksel oyun tekniklerini okurlarıyla paylaşıyor. Kitapta, saniyeler içinde karışık hesaplamalar yapma; tam sayılarla çalışmanın ipuçları; süratli toplama, çıkarma, bölme ve çarpma işlemleri yapma; ondalık sayılarla kısa yoldan işlem yapma; kesirlerle hızlı işlemler gerçekleştirme; asal çarpanlarla başa çıkmanın en hızlı yolları ve para birimlerinin çabuk çevrilmesi gibi konular anlatılıyor. Kitap, matematikle uzmanlık derecesinde ilgilenenler kadar, matematik oyunlarını ilgi duyanlara da ziyadesiyle hitap ediyor.