Etiket: Nâzım Hikmet

Fatih Yaşlı – Devlet, Düzen, Anarşi (2022)

‘Devlet, Düzen, Anarşi’, Türkiye’de antikomünizmin macerasını edebiyat cephesinden irdeleyen özgün bir inceleme.

Fatih Yaşlı çalışmasında, Nihal Atsız, Necip Fazıl, Peyami Safa gibi sağcı yazarların Nâzım Hikmet, Sabahattin Ali, Aziz Nesin gibi solcu yazarlara yönelik polemiklerini de analiz ediyor.

Türkiye’nin Soğuk Savaş’a dâhil oluşuyla birlikte, antikomünizm siyasetin merkezine yerleşir ve ülkenin her alanına sirayet ederken, bunun edebiyat alanına yansıması da kaçınılmaz oldu.

Bu antikomünist dalga, sağcı edebiyatçıların solun kültürel hegemonyasına karşı yazdıkları yazılarda ve ürettikleri eserlerde kendini göstermişti.

Yaşlı, kitabında antikomünizmin edebiyattaki yansımalarını iki boyutuyla inceliyor.

Bir yandan Türk sağının edebiyatçı kimlikleriyle politik kimliklerini birleştiren Nihal Atsız, Necip Fazıl, Peyami Safa gibi isimlerinin Nâzım Hikmet, Sabahattin Ali, Aziz Nesin gibi solcu yazarlara yönelik polemiklerini ve hücumlarını belgelendirirken, bir yandan da antikomünist romanlardaki ideolojik boyutun bir incelemesini sunuyor.

Böylece hem Soğuk Savaş’la birlikte antikomünist söylemin inşasında edebiyatçıların rolünü hem de antikomünist edebî yapıtlarda solcuların, komünistlerin ve 1965-80 arası Türkiye tarihinin nasıl resmedildiğini ortaya koyuyor.

Antikomünizmin günümüze devrettiği miras ve bu mirasın belirleyiciliği üzerine kapsamlı bir değerlendirme sunan kitap, Türkiye tarihini antikomünizm üzerinden okuma literatürüne önemli bir katkı.

  • Künye: Fatih Yaşlı – Devlet, Düzen, Anarşi: Türkiye’de Edebiyat ve Antikomünizm, Yordam Kitap, inceleme, 416 sayfa, 2022

Kolektif – Uluslararası Nâzım Hikmet Sempozyumu (2016)

Ocak 2002’de gerçekleşen Nâzım Hikmet sempozyumuna sunulan bildiriler şimdi elimizdeki kitapta bir araya getirildi.

Nâzım Hikmet şiirinin özgünlükleri, Nâzım Hikmet’in yaşamı ve düşünce dünyası, sinema ile ilişkileri, oyun yazarlığı ve Nâzım Hikmet’in sanat ve edebiyat anlayışı, kitabın konuları arasında.

  • Künye: Kolektif – Uluslararası Nâzım Hikmet Sempozyumu, Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı Yayınları

Erdal Sarıçam – Sürgün Edilen Ünlüler (2010)

‘İntihar Eden Ünlüler’, Erdal Sarıçam’ın daha önce yayımlanan çalışmalarından.

Yazar, ‘Ünlüler’ serisinin elimizdeki kitabında ise, büyük kalabalıklara yön vermiş, önemli kitleleri etkilemiş isimlerin sürgün maceralarını işliyor.

Kitapta, yerli ve yabancı kırk bir ünlünün fikirleri, mücadeleleri, yaşadıkları trajediler, eserlerinden kısa alıntılar ve sürgün öyküleri yer alıyor.

Mehmet Akif Ersoy’dan Nâzım Hikmet’e, II. Abdülhamit’ten Ayetullah Humeyni’ye, Benazir Butto’dan Fidel Castro’ya, Şeyh Şamil’den Şivan Perwer’e, Ahmet Kaya’dan Rabia Kadir’e, Pablo Neruda’dan Yılmaz Güney’e kadar birçok ünlü isim, fırtınalı ve hayatları ve sürgün hikâyeleriyle okurun karşısına çıkıyor.

  • Künye: Erdal Sarıçam – Sürgün Edilen Ünlüler, Gezgin Yayınları, tarih, 271 sayfa

Lev Nikolayeviç Tolstoy – Savaş ve Barış (2010)

Tolstoy, dev eseri ‘Savaş ve Barış’ta, bilindiği gibi Napoleon’un Rusya’yı işgal edişini hikâye ediyor. Roman, bu işgali çok yönlü ve yetkin bir üslupla işlemesi kadar, Rus toplumuna dair ayrıntılı ve mükemmel gözlemler barındırmasıyla da dikkat çekiyor.

Rostov ve Bolkonik ailelerinin kaderleri etrafında 19. yüzyılın ilk çeyreğinde Rus toplumunun bir tablosunu çizen yazar, diğer yandan da 1800’lerin Rusya askeri tarihini anlatıyor.

Prens Andrey Bolkonski, Nataşa Rostov, Piyer Bezuhov, Anatoliy Kuragin ve Yelena Kuragin gibi, hepsi birbirinden canlı ve çarpıcı şekilde tasvir edilmiş karakterler arasındaki karmaşık ilişkiler, Napoleon’un işgaliyle başa çıkmaya çalışan bir ülkenin mücadelesi ekseninde hikâye ediliyor.

Dünya edebiyatının bu dev isminin dev romanı, Zeki Baştımar ve Nâzım Hikmet’in muhteşem çevirileriyle Türkçede.

  • Künye: Lev Nikolayeviç Tolstoy – Savaş ve Barış, çeviren: Zeki Baştımar ve Nâzım Hikmet, Can Yayınları, roman, 2 Cilt, 1704 sayfa

Nâzım Hikmet – Kuvayi Milliye (2010)

‘Kuvayi Milliye’, Nâzım Hikmet’in aynı adlı destanının, Nuri Kurtcebe imzalı çizgiroman uyarlaması.

Nâzım Hikmet’in, 1939-1941 yıllarında İstanbul tevkifhanesiyle Çankırı ve Bursa cezaevlerinde yazdığı ve 27 Mayıs ayaklanmasından sonra basılan eseri, toprakları işgal altında olan bir ülkede büyük mücadelelerle verilen Kurtuluş Savaşı’nın öncesini ve sonrasını destansı bir üslupla kaleme getiriyor.

Hikmet’in bu destanda, görsel ayrıntıları da zengin bir biçimde tasvir ettiği bilinir.

İşte, eserin elimizdeki çizgiroman uyarlaması, hem bu görsel zenginliği tasvir etmedeki yetkinliği hem de ustaca çizgileriyle dikkat çekiyor diyebiliriz.

  • Künye: Nâzım Hikmet – Kuvayi Milliye, çizen: Nuri Kurtcebe, Leman Yayınları, çizgiroman

Kolektif – Şiir Dünyadan İbaret (2019)

Boğaziçi Üniversitesi’nde akademik bir birim olarak kurulan Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Araştırma Merkezi tarafından hazırlanan ‘Şiir Dünyadan İbaret’, Nâzım Hikmet şiirini çok yönlü bir bakışla irdeliyor.

Kitapta,

  • Nâzım Hikmet’in son şiirlerinde lirizm ve melankoli,
  • Nâzım Hikmet’te türler arası etkileşim,
  • ‘Jokond ile Si-Ya-U’nun geçmişten geleceğe uzanan macerası,
  • Nâzım Hikmet’in uyarlama oyunlarında deneysellik ve düşünsel model tasarımı,
  • Nâzım Hikmet’in sinemadaki serüveni,
  • Türkçe şiirde Nâzım Hikmet etkisi ve bu konudaki tartışmalar,
  • Nâzım Hikmet’in 1960’lar Türkiye sosyalist şairleri için önemi,
  • Günümüz Türk şairlerinde Nâzım Hikmet etkisi,
  • Ve bunun gibi önemli konular ele alınıyor.

Üç bölüme ayrılan kitabın ilk yazıları, Nâzım Hikmet’in son dönem şiirlerine odaklanıyor.

Kitabın ikinci bölümü, Nâzım Hikmet’in çok yönlü bir sanatçı oluşuna ve farklı türlerdeki üretimine odaklanan yazılardan oluşuyor.

Kitabın son bölümü de, Nâzım Hikmet’in Türkçe şiire etkisi meselesi etrafında şekillenen ve birbiri ile konuşan üç makaleden oluşuyor.

Kitaba katkıda bulunan isimler ise şöyle: Veysel Öztürk, Erkan Irmak, Murat Gülsoy, Fakiye Özsoysal, Esra Dicle, Kenan Behzat Sharpe, Zeynep Uysal, Yalçın Armağan ve Oğuz Makal.

  • Künye: Kolektif – Şiir Dünyadan İbaret, hazırlayan: Olcay Akyıldız ve Murat Gülsoy, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, inceleme, 334 sayfa, 2019

N. Ziya Bakırcıoğlu – 20. Yüzyıl Türk Şiirinden Seçmeler (2015)

Zileli Ceyhuni’den Sümmani’ye, Mehmet Akif Ersoy’dan Ahmet Haşim’e, Âşık Veysel’den Nazım Hikmet’e ve Orhan Veli’den Cemal Süreya’ya, 20. yüzyıl Türkiye şiirinde iz bırakmış pek çok isimden seçme şiirler, bu derlemede.

Ziya Bakırcıoğlu’nun kitabı, divan şiiri ile tüm bağlarını kopararak özgürleşen 20. yüzyıl Türkiye şiirinin kat ettiği yola bakmak için iyi bir fırsat.

  • Künye: N. Ziya Bakırcıoğlu – 20. Yüzyıl Türk Şiirinden Seçmeler: Güldeste, Ötüken Yayınları

Öykü Terzioğlu – Nâzım Hikmet ve Sömürgecilik Karşıtlığının Poetikası (2009)

Öykü Terzioğlu’nun kaleme aldığı ‘Nâzım Hikmet ve Sömürgecilik Karşıtlığının Poetikası’nın konusunu, Nâzım Hikmet’in 1925 ile 1935 yılları arasında kaleme aldığı ‘Jokond ile Sİ-YA-U’, ‘Benerci Kendini Nasıl Öldürdü?’ ve ‘Taranta Babu’ya Mektuplar’ adlı kitaplarında tür, biçim ve içerik ilişkisi oluşturuyor.

Yazar, Nâzım Hikmet’in şiirinin düzyazılaştığı ve romanlaştığı tezini, özellikle Hikmet’in Kemal Tahir’e yazdığı mektuplarda ortaya koyduğu poetik beyanları ekseninde irdeliyor.

Terzioğlu ayrıca, söz konusu üç kitapta, sömürgeci ile sömürge halkları arasındaki temsil edilişin, şiirde görülen dönüşümlerle ilişkisini de inceliyor.

  • Künye: Öykü Terzioğlu – Nâzım Hikmet ve Sömürgecilik Karşıtlığının Poetikası, Phoenix Yayınları, inceleme, 216 sayfa

Soner Tuna ve Turgay Fişekçi – Çizgilerle Nâzım Hikmet (2018)

Nâzım Hikmet, hem şiirleri hem hakikate ve halka duyduğu sorumluluk duygusu ve hem de duruşuyla iz bırakmış müstesna bir kişiliktir.

Bu kitap da, çok güzel hazırlanmış bir Nâzım Hikmet çizgili biyografisi.

Metinlerini şair Turgay Fişekçi’nin çizimlerini ise Soner Tuna’nın yaptığı çalışma, babası Hikmet Bey ve annesi Celile Hanım’dan başlayarak, Nâzım Hikmet’in doğumundan ölümüne uzanan hayatının baştan sona hikâyesini sunuyor.

Kitap, Otobiyografi adlı şiirinde “1902’de doğdum

doğduğum şehre dönmedim bir daha

geriye dönmeyi sevmem,” demiş Hikmet’in Selanik’te doğumundan Bahriye Mektebi yıllarına, İstiklal mücadelesine katılmak için gittiği İnebolu’da sosyalist fikirlerle tanışmasından Mustafa Kemal’le kesişen yollarına, dönemin Türk şiiriyle giriştiği hesaplaşmadan kendi şiir anlayışını kuruşuna ve cezaevi yıllarından sürgün yıllarına uzanan hayatını adım adım izliyor.

Nâzım Hikmet en az şiirleri kadar etkileyici bir hayat yaşadı.

Nâzım Hikmet’in kimi şiirleriyle de zenginleşen bu kitap, şairin bu sıra dışı hayatının dönüm noktalarını aydınlatmasıyla bir başucu kitabı olmaya aday.

  • Künye: Soner Tuna (Çizgiler) ve Turgay Fişekçi (Metinler) – Çizgilerle Nâzım Hikmet, Yordam Kitap, biyografi, 327 sayfa, 2018

Yıldız Sertel – Nâzım Hikmet ile Serteller (2008)

Yıldız Sertel’in ‘Nâzım Hikmet ile Serteller’ isimli bu çalışması, Nâzım Hikmet ile Sabiha ve Zekeriya Sertel ilişkisindeki bilinmeyenleri anlatıyor.

Sertel ailesi, Nâzım Hikmet 1950’de açlık grevi yaptığı sırada, Viyana’da Dünya Barış Kongresi’nde veya değişik Avrupa ülkelerinde bulunduğunda, sürekli şairin yanında olmalarıyla bilinir.

Yıldız Sertel kitabında, Nâzım Hikmet’in Laz İsmail ile ilişkisini, Sovyetler Birliği’nde karşılaştığı güçlükleri ve TİP’i desteklemesi gibi bilinmeyen konuları aydınlatıyor.

Ayrıca Nâzım Hikmet’in Bizim Radyo’yu, Sertellerle birlikte nasıl kurduğuna dair ayrıntıların da, ilk olarak bu kitapta okurun karşısına çıktığını belirtelim.

  • Künye: Yıldız Sertel – Nâzım Hikmet ile Serteller, Everest Yayınları, anı, 297 sayfa