Etiket: Zaman

Joseph Mazur – Zaman İllüzyonu (2022)

 

Bu kitap, zamanın fiziksel, biyolojik ve sosyal yapısını ortaya koymak için kum saatinden telomere kadar yüzyıllardır var olan saatlere bir yolculuk.

  • Zaman nedir?

Bu soru, binlerce yıldır filozofları, matematikçileri ve bilim insanlarını büyülüyor.

  • Zaman neden yaşla birlikte hızlanıyor gibi gelir insana?
  • Bellek, beklenti ve uyku alışkanlıklarıyla bağlantısı nedir?

Ödüllü yazar ve matematikçi Joseph Mazur, zaman anlayışının insanlık tarihi boyunca nasıl evrildiğini inceliyor ve zamanın bizimle birlikte yaşadığına dair yeni bir vizyon sunuyor.

Hücrelerimizin toplumsal etkileşim kalıplarıyla senkronize olmuş çevresel işaretlerin rehberliğinde geçici bir farkındalığa sahip olduğunu kaydediyor.

Okur bu kitap sayesinde, zamanın kişisel özelliğinin bir sonucu olarak, uzay mekiğinde kırk sekiz saatlik bir yolculuğun Soyuz kapsülünde altı saatlik bir yolculuktan daha kısaymış gibi hissedilebileceğini, Amazonlar’daki Amondawa kabilesinin üyelerinin yaşı olmadığını, zamanın ateşimiz çıktığında hızlanırken kendimizi tehlike altında hissettiğimizde yavaşladığını öğreniyor.

Zamanın kamyon şoförleri, Olimpiyat yarışçıları, hapishane mahkûmları ve saat ustaları üzerindeki etkilerine dair kişisel hikâyelere de yer veren Mazur’un yolculuğu, teknolojilerimizin, vücutlarımızın ve tutumlarımızın algılarımızı nasıl değiştirebildiğine ilişkin çok ilginç içgörülerle dolu.

Nihayetinde zaman kendisini zihnimizin ritimlerine bağlı olan bir şey olarak ortaya koyar.

‘Zaman İllüzyonu’ bizi, zamanla ilişkimizi ve onu en iyi şekilde nasıl kullanacağımızı yeniden düşünmeye zorlayacak yaratıcı bir bakış açısı sunuyor.

  • Künye: Joseph Mazur – Zaman İllüzyonu: Ölçülen Zaman Mitimiz, çeviren: Tufan Göbekçin, Paloma Yayınevi, bilim, 320 sayfa, 2022

Emmanuel Levinas – Tanrı, Ölüm ve Zaman (2021)

‘Tanrı, Ölüm ve Zaman’, çağdaş fenomenolojiye etik alanında getirdiği yorumla dikkat çekmiş düşünür Emmanuel Levinas’ın 1975-76 akademik yılında Sorbonne Üniversitesi’nde vermiş olduğu; “Tanrı”, “ölüm” ve “zaman”  kavramları etrafında şekillenen derslerinden oluşuyor.

Düşünür bu derslerinde, Aristoteles, Platon, Kant, Hegel, Bergson gibi, felsefe tarihinin önde gelen figürlerini yeni bir okumaya tabi tutuyor.

Fakat dersleri asıl ilgi çekici kılan husus, Heidegger’in ‘Varlık ve Zaman’ adlı yapıtıyla bir hesaplaşmaya girişmesi.

Levinas ilk elden, Heidegger’in, nesnel zaman anlayışına getirdiği eleştiriler ile varoluşun kendine özgü zamansallığını bireyin ölümlülük koşuluyla yakın ilişki içinde ele alışını takdir ediyor.

Öte yandan Levinas, Heidegger’i, varlık, ölüm ve zaman gibi kavramları çözümlerken, temel varlık tasarısı içinde kaldığı için de eleştiriyor.

  • Künye: Emmanuel Levinas – Tanrı, Ölüm ve Zaman, çeviren: Işık Ergüden, Sel Yayıncılık, felsefe, 238 sayfa, 2021

Phillip Turetzky – Zaman (2020)

Zaman felsefesinin Avrupa düşüncesi içindeki gelişimi nasıl oldu?

Estetik, zaman felsefesi, felsefe tarihi, postyapısalcılık ve fenomenoloji alanlarında çalışan Phillip Turetzky’nin bu kitabı, Antik Yunan düşüncesinden çağdaş Batı felsefesine uzanarak zaman felsefesinin dört dörtlük bir tarihini sunuyor.

Kitabını kronolojik bir tarzda tasarlayan Turetzky, ilk olarak antik ve modern düşüncede zaman felsefesinin geçirdiği dönüşümü izliyor.

Yazar bu bağlamda, Aristoteles’ten Nietzsche’ye uzanan geniş tarihsel aralıkta hareket ediyor.

Turetzky devamında da, üç büyük felsefe geleneğinin zamana bakışını çok yönlü bir bakışla tartışmaya açıyor.

Bunlardan ilki, McTaggart ve Mellor gibi filozofların temsil ettiği gelenek, ikincisi Husserl ve Heidegger tarafından geliştirilen fenomenoloji ve son olarak da Bergson ve Deleuze’ün katkıda bulunduğu özgün gelenek.

Çalışma, zaman felsefesinin Batı’daki serencamını ortaya koymakla kalmıyor, bunun yanı sıra, zaman felsefesindeki ana problemleri ve alana getirilmiş alternatif çözümleri de aydınlatıyor.

  • Künye: Phillip Turetzky – Zaman, çeviren: Mustafa Çağlar Atmaca, Otonom Yayıncılık, felsefe, 368 sayfa, 2020

Marc Wittmann – Hissedilen Zaman (2018)

Öznel zaman nedir?

Zaman duygumuz nasıl oluşur?

Bilişsel ve duygusal durumların bir göstergesi olarak zaman algısı konusuna odaklanan çalışmalar yürüten Marc Wittmann, ‘Hissedilen Zaman’da, zaman algısını, başka bir deyişle zamanı ne şekilde deneyimlediğimizi irdeliyor, ayrıca geçen zamana dair öznel duygularımızı ve süre duygumuzu inceliyor.

Wittmann,

  • Sıkça adını duyduğumuz “öznel zaman”ın tam olarak ne anlama geldiği,
  • Zaman duygumuzun nasıl oluştuğu,
  • Bizde zamanın bazen yavaş bazen hızlı aktığı duygusunun temel nedenlerinin ne olduğu,
  • Farklı yaşlarımızda zaman algımızın nasıl değiştiği,
  • Sabırlı ve sabırsız insanlar arasındaki farkların neler olduğu,
  • Duygularımız ve beden ritmimizin zaman algımızı nasıl değiştirdiği,
  • Ve bunun gibi pek çok konuyu aydınlatıyor.

Wittmann’ın kitabı, bu sorulara verilen yanıtlardan ibaret değil.

Sırtını son bilimsel çalışmalar ile zengin örneklere yaslayan ‘Hissedilen Zaman’, zaman bağlamında, gündelik hayatın ayrılmaz bir parçası olan birçok temel süreci de içeriyor.

Başka bir deyişle Wittmann, bize biraz daha yavaşlayıp hayatı daha sakin bir şekilde, mevcut ânın farkına vararak yaşamanın, böylece daha tatminkâr bir hayata ulaşmanın ipuçlarını da sunuyor.

  • Künye: Marc Wittmann – Hissedilen Zaman: Zamanı Nasıl Deneyimleriz?, çeviren: Özde Duygu Gürkan, Metis Yayınları, bilim, 160 sayfa, 2018