Bugün her bebek, gözlerini Devlet “Ana”dan miras borçlara açıyor.
Sınıf mücadelesinin şimdi borç etrafında serpilip yoğunlaştığını belirten Maurizio Lazzaroti, Nietzsche, Deleuze, Guattari, Foucault ve Marx’ın fikirleri ışığında, neoliberal sistemin kamu borcuyla tüm toplumu nasıl borçlandırıp esir aldığını ortaya koyuyor.
Osmanlı’dan günümüze Türkiyeli çiftçinin ilgası ve tarım alanlarındaki şirketleşmenin seyri, bu kitabın konusu.
Kitaba katkıda bulunan yazarlar, endüstriyel tarım düzeninin göstergelerini, Anadolu’da ataerkil tarımın özgünlüklerini, mülksüzleşme ve göçü, tarım alanındaki devlet müdahalelerinin yarattığı dönüşümü kapsamlı bir şekilde tartışıyor.
Sungur Savran ‘Kod Adı Küreselleşme’de, emperyalizmin 21. yüzyıldaki farklı ve sinsi görünümlerini irdeliyor.
Savran’a göre, küreselleşme bir sınıf mücadelesidir ve doğrudan doğruya uluslararası sermayenin işçi sınıfı ve emekçileri hedefleyen bir sınıf taarruzudur.
Ayrıca Savran’ın, küreselleşmeye karşı ulusalcı bir karşı koyuşun mümkün olmadığı ve bunun ilerici olamayacağı savı, çalışmayı ilginç kılan etmenlerden.
Kitap, küreselleşmenin sağ ve sol liberalizmler tarafından sunuluşunu ve buna dair milliyetçi/ulusalcı/yurtsever açıklamaları çürütecek argümanlarla kurulmuş.
Ekonomik krizin yaşandığı şu günlerde, küreselleşmeyi yeniden düşünmek için Savran’a kulak vermekte yarar var.
Birçok yazarın katkıda bulunduğu elimizdeki kitap, daha önce burada yer verdiğimiz ‘Geçmişten Geleceğe Türkiye Ekonomisi’ başlıklı derlemenin devamı niteliğinde.
İki kitap da, ODTÜ İktisat Bölümü’nde iktisat alanına önemli katkılarda bulunmuş Fikret Şenses’in onuruna bir araya gelen otuz sekiz sosyal bilimcinin, Şenses’in kariyeri boyunca üzerinde çalıştığı konuları farklı bakış açılarıyla yeniden değerlendirmeleriyle ortaya çıktı.
İşte eldeki kitapta yer alan on dört yazar da, geniş bir şemsiye altında kalkınma iktisadını Türkiye bağlamında tartışıyor.
Kitapta irdelenen kimi konular şöyle:
Kitaba katkıda bulunan isimler ise şöyle: R. Funda Barbaros, Ayşe Buğra, Nesrin Dağ, Alper Duman, Gül Ertan Özgüzer, Fatime Güneş, Nil Demet Güngör, Murat Koyuncu, Ahmet Öncü, İzzettin Önder, Şemsa Özar, İ. Can Özen, Şevket Pamuk, Meneviş Uzbay Pirili ve E. Ahmet Tonak.
Marksist emek-değer teorisi ile dış ticaret arasındaki “rahatsız” ilişki açısından literatüre önemli katkı sunan bir analiz.
Nail Satlıgan, Ricardo’nun karşılaştırmalı üstünlük teoremini hangi teorik temeller üzerinde türettiğini araştırdığı gibi, Marx’ta, üzerinde dış ticaret teorisi kurmaya elverişli bir zeminin ipuçlarını da tartışıyor.
Servet ve gelirin tarihsel dinamikleri neler?
Gelir ve sermaye paylaşımının 18. yüzyıldan bu yana geçirdiği evrime odaklanan Thomas Piketty, modern büyüme ve bilginin yayılımının Karl Marx’ın öngördüğü kıyametin önüne geçtiğini, ancak sermaye ve eşitsizliklerin karmaşık yapılarını değiştirmediğini savunuyor.
Postkolonyal kapitalist gelişmenin siyasal iktisadına dair sağlam bir tartışma.
Marx ilkel birikimi, ilk üreticiyi –köylü veya zanaatkâr– üretim araçlarından ayıran bir süreç olarak tasvir etmişti.
O’na göre, zanaatkâr sermayenin dolaşımına dâhil edilirken, emeğini istihdam etmenin her türlü aracından yoksun kalan köylü, kapitalist üretimde ücretli emekçi haline gelir.
Burada en önemli nokta şu: İlkel birikim sürecinde üretim araçlarını kaybeden bütün bu ilk üreticiler kapitalist üretimin bünyesine dâhil olmadığında durum nedir?
İşte Kalyan Sanyal da, kapitalist üretim alanına hiç sokulamayan ve ister istemez sermaye dışı bir unsur olarak var olması gereken artı emek gücü havuzunun, başka bir deyişle kapitalizmin dışladıklarının ve marjinalleştirdiklerinin izini sürüyor.
Dışlama ve marjinalleştirmenin kapitalist gelişimin ayrılmaz bir parçası olduğunu düşünen Sanyal, postkolonyalizm bağlamında azgelişmişliğin kapitalist kalkınmanın bizzat içinden kaynaklandığını savunuyor.
‘Kapitalist Kalkınmayı Yeniden Düşünmek’ ayrıca, ilkel birikim, yönetimsellik, postkolonyal kapitalist örgütlenme, kapitalist kalkınma ve küresel kapitalist ağa entegrasyon gibi güncel kavramları, üçüncü dünya ülkeleri bağlamında tartışmasıyla da önemli bir eser.
Prof. Oya Köymen ‘Kapitalizm ve Köylülük’te, kapitalizmle birlikte köylülüğün geçirdiği dönüşümleri analiz ediyor.
Bu analizin, tarihsel/kuramsal veriler ve köylülükle ilgili tartışmalar ekseninde yapılması, eserin asıl zenginliğini oluşturuyor.
Köylülüğü “mülksüzleşme ve bağımlılık” çerçevesinden ele alan Köymen,
Kitap, Türkiye’de köylülüğün başına gelenleri kapsamlı örnekler üzerinden değerlendirmesiyle alan için önemli.
Farklı yazarların katkılarıyla ortaya çıkmış bu kapsamlı çalışma, 2008-2009 küresel ekonomik krizi temelinde, ayrıca tarihsel tartışmalar ve uluslararası bir bakış açısından hareketle Türkiye’nin sanayileşme ve büyüme süreçlerindeki göreceli konumunu aydınlatıyor.
Kitapta,
Türkiye ekonomisinin en temel konularını mercek altına alan kitaptaki makaleler,
Türkiye ekonomisinin mevcut durumunun bir resmini çekerken, aynı zamanda hem konuya dair tarihsel bir bakış açısı sunuyor hem de geleceğe yönelik öngörülerde bulunuyor.
Kitaba katkıda bulunan isimler ise şöyle: Seven Ağır, Serdal Bahçe, Erdoğan Bakır, Hasan Cömert, Eşref Uğur Çelik, Fatma Doğruel, A. Suut Doğruel, Semih Gökatalay, Mustafa İsmihan, S. Rıdvan Karluk, Yakup Kepenek, Ahmet Haşim Köse, Emre Özçelik, Erdal Özmen, Ester Ruben, Ali Cevat Taşıran, Erol Taymaz, Ünal Töngür, Oktar Türel, Umut Ünal, Ebru Voyvoda, A. Erinç Yeldan ve Kamil Yılmaz.
Ekonomide hâkim teori olan neoklasik teori, ekonomik ve toplumsal olayları toplumu oluşturan bireylerin tercihlerinden hareketle açıklamayı vaat eder.
Ekonomi ve iktisat alanında uzman iki isim, Emmanuelle Bénicourt ve Bernard Guerrien imzalı bu kitapta izlenen plan, neoklasik teorinin zaman içindeki gelişimini aydınlatmasıyla dikkat çekiyor.
Çalışma, soyutlanmış oldukları kabul edilen bireylerin incelenmesi ile başlıyor, sonra onların refahını iyileştirmek için yapabildikleri mübadele ile ilgileniyor.
Neoklasiklerin öne çıkardıkları çözüm olan “tam rekabet” denilen çözüm ise, kitapta birçok bölümün konusunu oluşturuyor.
Kitap bu yönüyle, neoklasik teorideki egemen düşünme biçimlerinin nasıl tasarlandığını ve iç işleyişini ortaya koymasıyla büyük öneme haizdir diyebiliriz.
Kitapta ele alınan kimi konular şöyle:
Künye: Emmanuelle Bénicourt ve Bernard Guerrien – Neoklasik İktisat Teorisi, çeviren: Mustafa Dönmez, Hüseyin Şahin ve Ertuğrul Tokdemir, İletişim Yayınları, iktisat, 373 sayfa
Dipnotski 